Η πορεία του μεσσιανισμού τον 1^ο αιώνα
(Η δημοσίευση αυτή ανήκει στην σειρά δημοσιεύσεων σχετικά με την ιστορικότητα του Ιησού).

ενημερώθηκε 3/5/2024

Σήμερα θα δούμε την εξέλιξη του μεσσιανισμού στους εβραίους τους δύο πρώτους αιώνες, θα θίξουμε τα κυριότερα γεγονότα της εποχής στην Παλαιστίνη και πως αυτά επηρεάζουν την έρευνά μας για να βρούμε την ιστορικότητα του Ιησού των Ευαγγελίων, λίγο πριν προχωρήσουμε στις πηγές του 2^ου αιώνα. Μέσα σε αυτή θα διαπιστώσουμε την πληθώρα ύπαρξης Χριστών ή Μεσσιών που θα έσωζαν τους Εβραίους και τον κόσμο.

Μετά την εποχή των ελληνιστικών βασιλείων και την επιτυχή επανάσταση των Μακκαβαίων, το Ισραήλ δεν έπαψε να είναι σε αναταραχή γιατί οι Μακκαβαίοι ως μη ανήκοντες σε βασιλική γενιά δεν ήταν αρεστοί στους Φαρισαίους. Με εξαίρεση την περίοδο της βασιλείας της Σαλώμης, η χώρα ήταν σε συνεχή αναβρασμό, διχόνοιες και επαναστάσεις, μέχρι την έλευση των Ρωμαίων, που οι διαμάχες τους διευκόλυναν να βάλουν πόδι στην Παλαιστίνη. Ειδικά την εποχή των Ασμοναίων, έχουμε την πρώτη αντίδραση στα ελληνοποιημένα ήθη με την διαμόρφωση και δημιουργία από ότι φαίνεται του ιουδαϊσμού, όπως τον γνωρίζουμε σήμερα.

Εκεί λοιπόν που αχνόφεγγε ένα είδος ελευθερίας για τους Εβραίους, ξαναέπεσαν από τις έριδες στην υποτέλεια. Από αυτή την περίοδο έχουμε σταδιακά και το κτίσιμο της μεσσιανικής ιδέας, με την προφητεία για την αναμονή του μεσσία που υποτίθεται ότι έχει η Γραφή τους, ο οποίος θα έρθει σαν απεσταλμένος του Γιαχβέ για να τους ελευθερώσει και να γίνει βασιλιάς …
Ανάγνωση ολόκληρου του θέματος…

Ιώσηπος, περί Ιησού Β’
(Η δημοσίευση ανήκει στην σειρά δημοσιεύσεων περί της ιστορικότητας του Ιησού των Ευαγγελίων).

Θα δούμε εδώ, ένα θέμα που στο ελληνικό διαδίκτυο δεν θα βρείτε πολλά και είναι μάλλον άγνωστο σε αρκετούς. Στην προηγούμενη δημοσίευση είδαμε κάποιες σχετικές αναφορές στο έργο του Ιώσηπου, Ιουδαϊκή Αρχαιολογία. Εδώ θα δούμε κάποια αποσπάσματα απ’ ένα άλλο έργο του, τον Ιουδαϊκό Πόλεμο.

Σχετικά με τον Ιουδαϊκό Πόλεμο του Ιώσηπου, θα πρέπει να αναφερθεί ότι το παλαιότερο ελληνικό χειρόγραφο αντίγραφο που έχουμε είναι του 11^ου αιώνα. Το κείμενο αρχικά γράφηκε στα Αραμαϊκά, όπως ο ίδιος ο Ιώσηπος αναφέρει, έργο που έχει χαθεί. Τα κείμενα που έχουμε είναι από μεταγραφή του ελληνικού κειμένου που έχουμε σήμερα και που μπορείτε να διαβάσετε εδώ. Κάτι σημαντικό στη συγγραφή των ιστοριών του Ιώσηπου, όπως ήδη έχω αναφέρει, είναι η κατάδειξη των προβλημάτων που δημιουργήθηκαν από τις μεσσιανικές ιδέες, με υπεύθυνους τους ζηλωτές και το έντονο προφητικό κήρυγμα της εποχής, που δυνάμωσε το κίνημα των ζηλωτών και που οδήγησε τελικά στην μόνιμη αναταραχή και καταστροφή των Εβραίων από τους Ρωμαίους.

Το κείμενο γράφτηκε το 75-79 κ.ε., δηλαδή μετά την καταστροφή της Ιερουσαλήμ και του Ναού που έγινε το 70 κ.ε. που είχε μεγάλη σημασία για τους Εβραίους. Έχουμε επιπλέον δύο μεταγενέστερες λατινικές μεταφράσεις που μάλλον έγιναν τον 5-6^ο αιώνα, μία συριακή ενός μόνο βιβλίου (του 6^ου) και μια εβραϊκή του 10^ου αιώνα. Το 1893 όμως (από τον A. Harnack) έγινε γνωστή, στην Δύση, μια ακόμα μετάφραση στα Σλαβονικά, αλλά αρκετά χρόνια αργότερα έγινε κάποια ανάλυσή της (Schweitzer–Berendts). Το ενδιαφέρον με αυτήν είναι, ότι αν και προέρχεται από το ελληνικό πρότυπο, έχει αρκετές αξιοσημείωτες ελλείψεις και προσθήκες. Ο Alexander Berendts (1910), λέγει στα πρώτα του σχόλια ότι “σε σημεία που αναφέρονται στον Βαπτιστή ή ίσως και στον Ιησού, για μεν έναν χριστιανό είναι λίγα, για έναν όμως Ιουδαίον του 70 κ.ε. είναι πάρα πολλά”.

Ήδη ο Emil Schűrer (1920), ο πρώτος μετά τον Berends σχολιαστής, αναφέρει ότι υπάρχουν έντονες χριστιανικές απόψεις μέσα στο κείμενο. Ακολουθούν και άλλοι κυρίως Γερμανοί, και αρκετές αντικρουόμενες απόψεις. Αυτό που έδειξε τελικά η έρευνα είναι ότι οι προσθήκες δεν προέρχονται από το πρωτότυπο ή τον Ιώσηπο, αλλά από χριστιανικές μεταγενέστερες παρεμβολές (Αγουρίδης σ. 12). Στην ανάλυση των παραλείψεων φαίνεται όλες να εμφανίζονται στα τέσσερα πρώτα βιβλία ισομερώς. Κατά τον Αγουρίδη, οι παραλείψεις οφείλονται σε προσπάθεια σύντμησης του ελληνικού προτύπου για την σχετική περίοδο και είναι άνευ σημασίας. Αντίθετα οι προσθήκες τουλάχιστον οι μεγαλύτερες, ευρίσκονται εις την ιστορία από της εποχής του Ηρώδη του Μεγάλου μέχρι και των αρχών του πολέμου με την Ρώμη (66 κ.ε.).

Ας δούμε τώρα κάποιες χαρακτηριστικές προσθήκες:
Η πρώτη και η δεύτερη που έχουν ενδιαφέρον, φαίνεται να αναφέρονται στον Ιωάννη τον Βαπτιστή και έχει τον χριστιανικό τίτλο “Ιωάννης ο Πρόδρομος” και το δεύτερο ο Αγριάνθρωπος …
Ανάγνωση ολόκληρου του θέματος…

Η περίφημη Φλάβια Μαρτυρία ή Testimonium Flavianum.
(Η δημοσίευση αυτή είναι τμήμα της σειράς δημοσιεύσεων περί της Ιστορικότητας του Ιησού).

Γιατί ο Ιησούς θεωρείται από την πλειοψηφία των σύγχρονων ιστορικών ως αποτέλεσμα μυθικής διεργασίας και αν τελικά υπήρξε, τότε ήταν κάποιος άσημος και δευτερεύον δάσκαλος που δεν έχει καμία σχέση με τα θρυλούμενα στα Ευαγγέλια; Γιατί πέρα από την χριστιανική γραμματεία, είναι άγνωστος ιστορικά. Και είναι άγνωστος ιστορικά γιατί κανείς μη χριστιανός στην εποχή του δεν μίλησε για αυτόν. Γιατί δεν υπήρχε κανείς αυτόπτης μάρτυρας της περίφημης δράσης του, γιατί όσοι έγραψαν για αυτόν, αυτό έγινε πολύ αργότερα από τον αναφερόμενο θάνατό του και με βάση τα θρυλούμενα στα Ευαγγέλια ή στους οπαδούς του, έναν αιώνα μετά από την θεωρούμενη δράση του. Να σημειωθεί ότι ιστορικά οι πρώτοι χριστιανοί αναφέρονται το 112 κ.ε. μέχρι τότε δεν διακρίνονται αν υπάρχουν από τους υπόλοιπους Εβραίους. Υπάρχει όμως ένας ιστορικός που στα κείμενά του υπάρχει αναφορά, η πρώτη χρονολογικά που μιλάει για αυτόν και θα δούμε γιατί αυτή η αναφορά είναι πλαστογραφημένη.

Ο μοναδικός ιστορικός που εξιστόρησε σε μεγάλη λεπτομέρεια το τι συνέβαινε στην Παλαιστίνη, ήταν ο Ιώσηπος, ειδικά την εποχή του 1^ου αιώνα που μας ενδιαφέρει και υποτίθεται ότι έζησε ο Ιησούς Χριστός, έχει στο έργο του Ιουδαϊκή Αρχαιολογία, τρεις αναφορές που έχουν κάποια σχέση με τα Ευαγγέλια (η μία είναι για τον Βαπτιστή και δεν θα εξετασθεί τώρα), και αν και έχουν αναφερθεί διεξοδικά, θα κάνουμε και εδώ μια σύνοψη, γιατί θα μας χρειαστεί για αργότερα.

Ποιος όμως ήταν ο Ιώσηπος; Σε γενικές γραμμές μπορούμε να πούμε ότι ήταν ένας ορθόδοξος Εβραίος, δηλαδή Φαρισαίος, που μετά από την επαμφοτερίζουσα δράση του μέχρι να “ενηλικιωθεί”, κάνει μια προσπάθεια σύζευξης της ελληνορωμαϊκής με την εβραϊκή προσέγγιση, κατανοώντας το άτοπο και αδύνατο της ιουδαϊκής επανάστασης στην Ρώμη.

Η Αρχαιολογία είναι το τελευταίο του έργο και είναι εκτός από μια ιστορική αναδρομή της πορείας του λαού του, μια εμπλουτισμένη αναδιατύπωση ενός άλλου σπουδαίου του έργου, του Ιουδαϊκού Πολέμου, με επιπλέον πηγές στα κοινά τους σημεία, ίσως λόγω των νέων πηγών που χρησιμοποιεί και διαφορετικής οπτικής. Το χαρακτηριστικό σε όλο του το έργο, είναι ότι προσπαθεί να αιτιολογήσει την καταστροφή της πατρίδας του από τους Ρωμαίους το 70 κ.ε., σαν αποτέλεσμα της δράσης φανατικών ζηλωτών και περιφερόμενων τσαρλατάνων, που με προφητείες και δήθεν θαύματα, φανάτιζαν τον λαό, δημιουργώντας ψεύτικες ελπίδες για το ανέφικτο. Το σημαντικό πάντως στο έργο του, είναι ότι μας δίνει μια καλή ιδέα από το ιστορικό και γεωγραφικό πλαίσιο της Παλαιστίνης την εποχή του πρώτου αιώνα …
Ανάγνωση ολόκληρου του θέματος…

Για Περιεχόμενα εδώ

Τί είναι αυτό που μας δείχνει αν κάτι είναι ιστορικό ή όχι; Μπορούμε να θεωρήσουμε ότι ο Διγενής Ακρίτας, ο βασιλιάς Αρθούρος, ο Σωκράτης, η μάχη του Μαραθώνα, τα Χόμπιτς ήταν υπαρκτά πρόσωπα ή συμβάντα, αποτέλεσμα μυθικής διεργασίας, μυθοπλασίας ή συνδυασμός τους; Πώς κρίνουμε ότι κάτι που αναφέρεται στο παρελθόν είναι αληθές, μερικώς αληθές ή καθ`όλου; Και το σημαντικό στην περίπτωσή μας, πώς θα κρίνουμε το αν πραγματικά υπήρξε ο Ιησούς των Ευαγγελίων;

Η ιστορικότητα ενός προσώπου ή συμβάντος εξαρτάται από κάποια κριτήρια. Όσο τα κριτήρια αυτά απουσιάζουν, τόσο το πρόσωπο ή το συμβάν αυτό χωλαίνει ιστορικά. Σήμερα, με τον καταιγισμό ειδήσεων από το Διαδίκτυο και την άκριτη αναδημοσίευσή τους, γίνεται όλο και πιο σημαντικό να τοποθετούμαστε συνέχεια κριτικά στην κάθε δημοσίευση, αφού έχει αποδειχθεί ότι η κάθε είδηση δεν είναι απαραίτητα αλήθεια. Είναι λοιπόν σημαντικό να αναρωτηθούμε, τί κάνει την είδηση αξιόπιστη και σε πιο βαθμό. Φυσικά, εδώ θα μιλήσουμε για θέματα ιστορίας, δηλαδή του παρελθόντος, που είναι δύσκολο να βρούμε αυτόπτες μάρτυρες για να επιβεβαιώσουν ή να διαψεύσουν την αλήθεια ενός προσώπου ή πράγματος.

Κριτήρια ιστορικότητας
Το βασικό κριτήριο για την ιστορικότητα προσώπου ή συμβάντος του παρελθόντος, είναι να υπάρχουν αρκετοί ανεξάρτητοι αυτόπτες μάρτυρες, να καταγραφεί η εμπειρία τους, να έχουν αρκετά κοινά στοιχεία και να βρεθούν τα κείμενα αυτά. Αν λόγω παλαιότητας τα κείμενα αυτά δεν υπάρχουν, να υπάρχουν αρκετές ανεξάρτητες δευτερογενείς πηγές, που δεν είδαν μεν, αλλά αναμετέδωσαν κάποιες από αυτές, προφορικές ή γραπτές, και αυτές αν και προέρχονται από διαφορετικές διαδρομές και διαφορετικούς ανεξάρτητους αναμεταδότες, να συμπίπτουν σε κάποιο βαθμό. Είναι προφανές, ότι όσο ποιο κοντά χρονικά είναι οι πρωτογενείς ή οι δευτερογενείς αυτές πηγές στο συμβάν και οι μαρτυρίες ταυτίζονται, τόσο αυτό θεωρείται ποιο ιστορικό, ενώ όσο η χρονική απόσταση μεγαλώνει, και οι μαρτυρίες διαφέρουν, τόσο η ιστορικότητα χωλαίνει.

Τέλος, να υπάρχουν αρχαιολογικά ευρήματα που να αποδεικνύουν κάτι από τα λεγόμενα. Όσο το συμβάν ή το πρόσωπο είναι και ποιο σημαντικό ή επηρεάζει μεγάλη μερίδα ανθρώπων, τόσο τα στοιχεία αυτά θα πρέπει να είναι και περισσότερα και πιο άμεσα και τα ευρήματα να επιβεβαιώνουν τα λεγόμενα.

Ακολουθεί ο έλεγχος των πηγών που είναι το ίδιο σημαντικός …
Ανάγνωση ολόκληρου του θέματος…

Στο παρόν άρθρο, θα ασχοληθούμε με τα γεγονότα των Ευαγγελίων που αναφέρονται μετά την ταφή του Ιησού, στην οποία είχαμε ασχοληθεί την καλούμενη και Μεγάλη Παρασκευή με την εμφάνιση του Ιωσήφ από την Αριμαθαία. Θα δούμε τι ακριβώς λένε τα Ευαγγέλια για το θέμα αυτό και θα κάνουμε τις απαραίτητες συγκρίσεις και σκέψεις.

Η διαπίστωση του άδειου τάφου, δηλαδή η…Ανάσταση
Ας δούμε το Ευαγγέλιο του Μάρκου,  ο οποίος, αν και δεν ήταν ο ίδιος μαθητής, θεωρείται το παλαιότερο.

“1 Καὶ διαγενομένου τοῦ σαββάτου Μαρία ἡ Μαγδαληνὴ καὶ Μαρία ἡ τοῦ Ἰακώβου καὶ Σαλώμη ἠγόρασαν ἀρώματα ἵνα ἐλθοῦσαι ἀλείψωσιν αὐτόν. 2 καὶ λίαν πρωῒ τς μιᾶς σαββάτων ἔρχονται ἐπὶ τὸ μνημεῖον, ἀνατείλαντος τοῦ ἡλίου. 3 καὶ ἔλεγον πρὸς ἑαυτάς· Τίς ἀποκυλίσει ἡμῖν τὸν λίθον ἐκ τῆς θύρας τοῦ μνημείου; 4 καὶ ἀναβλέψασαι θεωροῦσιν ὅτι ἀποκεκύλισται ὁ λίθος· ἦν γὰρ μέγας σφόδρα. 5 καὶ εἰσελθοῦσαι εἰς τὸ μνημεῖον εἶδον νεανίσκον καθήμενον ἐν τοῖς δεξιοῖς, περιβεβλημένον στολὴν λευκήν, καὶ ἐξεθαμβήθησαν. 6 ὁ δὲ λέγει αὐταῖς· Μὴ ἐκθαμβεῖσθε· Ἰησοῦν ζητεῖτε τὸν Ναζαρηνὸν τὸν ἐσταυρωμένον· ἠγέρθη, οὐκ ἔστιν ὧδε· ἴδε ὁ τόπος ὅπου ἔθηκαν αὐτόν. 7 ἀλλ’ ὑπάγετε εἴπατε τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ καὶ τῷ Πέτρῳ ὅτι προάγει ὑμᾶς εἰς τὴν Γαλιλαίαν· ἐκεῖ αὐτὸν ὄψεσθε, καθὼς εἶπεν ὑμῖν. 8 καὶ ἐξελθοῦσαι ἔφυγον ἀπὸ τοῦ μνημείου· εἶχε δὲ αὐτὰς τρόμος καὶ ἔκστασις, καὶ οὐδενὶ οὐδὲν εἶπον· ἐφοβοῦντο γάρ.” (Κατά Μάρκον, 16: 1-8).

Αν ψάξετε στην Αγία Γραφή, θα διαπιστώσετε ότι το κείμενο έχει και συνέχεια, που μιλάει ξεκάθαρα για Ανάσταση, εμφανίσεις στους μαθητές και την Ανάληψη. Μόνο που υπάρχει ένα πρόβλημα: Η συνέχεια αυτή είναι πλαστογραφία, δηλαδή αποδεδειγμένη προσθήκη που μπήκε τον 4^ο αι. από κάποιον χριστιανό αντιγραφέα και αυτό φαίνεται από τους αρχαιότερους κώδικες που έχουμε (Σιναϊτικό και Βατικανού) στους οποίους απουσιάζει, προφανώς για να μην μείνει το κείμενο ανολοκλήρωτο με τις νεώτερες δοξασίες του αρχικού και ραγδαία μεταβαλλόμενου Χριστιανισμού -διαβάστε και εδώ. Έτσι, δεν θα ασχοληθώ με το τι γράφει αυτό από εκεί και πέρα.

Έχουμε λοιπόν τρεις επώνυμες γυναίκες, που κατά την ανατολή του Σαββάτου (που ήταν και ημέρα του Πάσχα των Εβραίων), φθάνουν στον λαξεμένο τάφο και βλέπουν τον λίθο μετακινημένο και έναν λευκοντυμένο νέο καθισμένο δεξιά. Τους λέει λοιπόν, ότι ο Ιησούς ο Ναζαρηνός που είχε σταυρωθεί, σηκώθηκε και δεν είναι εκεί, χωρίς να μας εξηγεί πως σηκώθηκε. Αυτό που τους λέει πάντως, είναι να πάνε στον Πέτρο και τους άλλους μαθητές και να οδηγηθούν στην Γαλιλαία και εκεί θα τους δει, αλλά αυτές φοβήθηκαν και δεν είπαν σε κανένα τίποτα. Το πως το μάθαμε φυσικά είναι ένα άλλο θέμα.

Πάμε τώρα στον Ματθαίο που ήταν -υποτίθεται- και μαθητής του Ιησού: …
Ανάγνωση ολόκληρου του θέματος…