Α
Το «Κατά χριστιανών» είναι ένα έργο του νεοπλατωνικού φιλόσοφου Πορφύριου, που γράφτηκε κατά το δεύτερο ήμισυ του τρίτου αιώνος. Αποτελούνταν από 15 βιβλία (ή κεφάλαια) και ασκούσε κριτική στον Χριστιανισμό. Η χριστιανική Εκκλησία επιστράτευσε αρκετούς από τους εκκλησιαστικούς συγγραφείς της, ώστε να αναιρέσουν τα γραφόμενα. Τα κείμενα αυτά του Πορφύριου ρίχτηκαν στην πυρά μετά από αυτοκρατορική εντολή το 448, επί συμβασιλείας Θεοδοσίου του Μικρού και του Βαλεντινιανού. Το διάταγμα αυτό, το οποίο περιλήφθηκε στα «Βασιλικά» επί εποχής Λέοντος ΣΤ΄ τον 9ο αιώνα, έχει ως εξής:

Διατάζουμε όλα όσα έγραψε ο Πορφύριος, οδηγούμενος από τη μανία του, ή όποιος άλλος, ενάντια στην ευσεβή θρησκεία των χριστιανών, σε οποιουδήποτε την κατοχή κι αν βρίσκονται, να παραδοθούν στην πυρά. Σκοπός μας είναι όλα τα βιβλία που κινούν την οργή του Θεού και βλάπτουν τις ψυχές να μη φθάσουν καν στα αφτιά των ανθρώπων.

Σήμερα δεν έχουμε το έργο αυτό. Μόνο αποσπάσματα σε παραθέματα διάφορων εκκλησιαστικών συγγραφέων. Το περίεργο είναι ότι δεν διασώθηκαν ούτε τα απαντητικά χριστιανικά έργα, πράγμα που κάνει αμφίβολο το αν πράγματι οι χριστιανοί ήταν σε θέση να απαντήσουν ικανοποιητικά. Το υγιές θα ήταν να υπάρχουν τα κείμενα και των δύο πλευρών για να μπορεί να γίνει η σύγκριση. Κάποιοι εκκλησιαστικοί παράγοντες, προφανώς, δεν ήθελαν να σωθεί ούτε ο λόγος του Πορφύριου, αλλά ούτε ο ελλιπής χριστιανικός αντίλογος. Άλλωστε, είναι ξεκάθαρο από το ίδιο το διάταγμα που παρατέθηκε, ότι η πολιτική εξουσία δεν ήθελε κατά κανένα τρόπο ούτε καν να φτάσει στα αφτιά των ανθρώπων η κριτική της νέας θρησκείας. Τα σωζόμενα αποσπάσματα είναι περίπου 124, στα οποία έμμεσα μας παραδίδονται κάποια από τα επιχειρήματα του Πορφύριου. Και αυτό, χάρη στην εργασία του φιλελεύθερου θεολόγου A. Harnack, το 1916 στο πανεπιστήμιο του Βερολίνου …
Ανάγνωση ολόκληρου του θέματος…

Εξετάζονται τα εξής: Πόσο δόκιμη είναι η προσπάθεια υποβάθμισης του φαινομένου της αθεΐας και του ανθρώπου που στρέφεται σε αυτήν; Ποιό το αληθές νόημα της πίστης-αυθεντίας-“ιερού” κειμένου-Θεός; Πού και ποιούς εξυπηρετεί;

Ελεύθερη βούληση…
Κατά πόσο είναι “ελεύθερη” και συμβιβάζεται με το “δούλος του Θεού”; Φόβος και ελπίδα, τα αληθή κίνητρα των πιστών (και όχι η ανιδιοτελής θεία αγάπη). Η αναίρεση του συνθήματος, “χωρίς Θεό, όλα επιτρέπονται”. Σχέση αθεΐας-μηδενισμού, αναίρεση μιας συνηθισμένης συκοφαντίας.

A
Αρκετές φορές διαβάζουμε στα διάφορα απολογητικά άρθρα που υπερασπίζονται τις χριστιανικές θέσεις, τους λόγους για τους οποίους υπάρχει το φαινόμενο της αθεΐας. Οι απολογητές της θρησκείας συνήθως το αποδίδουν στην μη υγιή σχέση του πιστού με τα εκκλησιαστικά πράγματα, δηλαδή στην μη συμμετοχή στα «θεία Μυστήρια» που παρέχει η Εκκλησία και που θεωρούνται ως «θυρίδες» μέσω των οποίων διοχετεύεται η «άκτιστη θεία χάρις» στους πιστούς (βλ. Νικόλαο Καβάσιλα «Ερμηνεία της θ. Λειτουργίας» και «Η εν Χριστώ ζωή»), στην έλλειψη θεολογικής γνώσης, στην υποκρισία των άλλων πιστών που σκανδαλίζει και στον εγωισμό του ίδιου του ανθρώπου που τελικά αποφασίζει να αφήσει πίσω του την πίστη. Παρουσιάζουν τα πράγματα τέτοιο τρόπο ώστε η έλλειψη να αποδίδεται στα πάντα και σε όλους, εκτός από την ίδια την πίστη …
Ανάγνωση ολόκληρου του θέματος…

«Ει τις έρχεται προς με και ου μισεί τον πατέρα εαυτού και την μητέρα και την γυναίκα και τα τέκνα και τους αδελφούς και τας αδελφάς έτι τε και την ψυχήν εαυτού ου δύναται είναι μου μαθητής».
(Κατά Λουκάν, 14:26)

Πολλά πράγματα από όσα μας δίδαξαν, στην πραγματικότητα δεν είναι ακριβώς έτσι. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργούνται προκαταλήψεις, δεισιδαιμονίες, και λανθασμένες αντιλήψεις, οι οποίες με τον καιρό συμβάλλουν στην διαμόρφωση της συνείδησής μας. Όταν κάτι ριζώσει μέσα μας, πολύ δύσκολα αργότερα αποβάλλεται. Θέλει κόπο, πόνο, αγώνα. Θέλει «γερό στομάχι» και λιονταρίσιο θάρρος προκειμένου να συνειδητοποιήσεις ότι όσα πίστευες ως απόλυτες αλήθειες, ήταν αερολογίες. Και όσοι πέρασαν από το συγκεκριμένο κανάλι, είναι σε θέση να αφουγκραστούν και να εννοήσουν.

Ένα τέτοιο παραμύθι είναι και αυτό της χριστιανικής αγάπης. Μιας αγάπης που υποτίθεται ότι είναι καινοφανής, αφού αγκαλιάζει όλο τον κόσμο και είναι άνευ όρων. Που περιθάλπει εχθρούς και φίλους και που υμνείται στο 13ο κεφάλαιο της «Α΄προς Κορινθίους». Που ανέχεται το διαφορετικό, μα που στην πραγματικότητα έχει ως μέτρο και όριό της την πίστη.

Αν ξαναδιαβάσουμε την Καινή Διαθήκη κατανοώντας αυτό που πραγματικά γράφει και όχι αυτό που λένε οι άλλοι ότι γράφει (έχει τεράστια απόσταση το ένα από το άλλο), θα δούμε τα πράγματα τελείως διαφορετικά. Αλλά σε αυτό το σημείο, ας «μιλήσουν» τα ίδια τα κείμενα …
Ανάγνωση ολόκληρου του θέματος…

Μια παρουσίαση στοιχείων που μπορούν να βοηθήσουν στην χρονολόγηση της συγγραφής τους και την σχέση τους με πραγματικότητα ή μύθο.

Στην παρούσα ανάρτηση θα αναδειχθούν μερικά από τα στοιχεία που υπάρχουν, στο γιατί τα Ευαγγέλια και κατ` επέκτασιν και οι Πράξεις, δείχνουν να έχουν συνταχθεί αρκετά μετά το 70 κ.ε. και την καταστροφή της Ιερουσαλήμ.

Ένα από τα επιχειρήματα που λέγονται στην προσπάθεια ανασκευής των αντιφάσεων και των λαθών που αυτά εμπεριέχουν, είναι ότι δεν έχουν σκοπό να γράψουν ιστορία και για αυτό αποδέχονται κάποια μικρά λάθη. Φυσικά τα λάθη είναι μεγάλα όπως θα φανεί, αλλά εδώ θα εξηγήσουμε αν τέτοια λάθη θα ήταν επιτρεπτά αν είχαν γραφεί πριν το 70 κ.ε. Επίσης υπάρχουν κάποια χωρία που δείχνουν εποχές που δεν ήταν σε δράση ο Ιησούς, που ενισχύουν την μεταγενέστερη γραφή τους.

Τα ίδια τα κείμενα όλα, παρουσιάζουν μόνο ένα σίγουρο κοινό ιστορικό στοιχείο: Tο τέλος της δράσης του Ιησού έγινε μέσα στην διοίκηση του Πιλάτου, που εκτείνεται από το 26 έως το 36 κ.ε. και κοντά στον θάνατο του Ιωάννη του Βαπτιστή που τον ξέρουμε επίσης από τον Ιώσηπο. Εκτός αυτού έχουν εξαιρετικά λίγα ιστορικά στοιχεία, αντιφάσκοντας μεταξύ τους, τα οποία δεν βοηθούν, αλλά συσκοτίζουν την πραγματικότητα, βοηθώντας έτσι περισσότερο την μυθικιστική εκδοχή της συγγραφής τους …
Ανάγνωση ολόκληρου του θέματος…

Τρία είναι τα κύρια θεολογικά ρεύματα του πρώτου αιώνα τα οποία δεν επικράτησαν, ή τουλάχιστον επιβίωσαν κάποια στοιχεία τους σε μεταγενέστερες διδασκαλίες και που θεωρήθηκαν εκ των υστέρων «αιρετικά».

Α) Οι υιοθετιστές, που διαφωνούσαν στο πότε υιοθετήθηκε ο Ιησούς (κατά το βάπτισμα ή την ανάσταση). Ομάδες που ανήκαν σε αυτούς ήταν οι Εβιωνίτες (δηλαδή Ιουδαίοι που είχαν ασπαστεί τον Ιησού ως τον «Μεσσία» που προέβλεπαν οι Γραφές και παράλληλα ακολουθούσαν τον Ιουδαϊσμό). Οι Εβιωνίτες είχαν διάφορα παρακλάδια και ισχυρίζονταν ότι ήταν οι πρώτοι οπαδοί του Ιησού.

Άλλη ομάδα, οι Ρωμαίοι υιοθετιστές· οι Θεοδωτιανοί. Σύμφωνα με τις αντιλήψεις τους, ο Ιησούς ήταν ξεχωριστός διότι γεννήθηκε από παρθένα. Αυτοί, χωρίζονταν σε τρεις υπο-ομάδες: α) η ομάδα που έλεγε ότι ο Ιησούς ήταν απλός άνθρωπος που έλαβε θεϊκή δύναμη κατά τη βάπτιση, β) η ομάδα που έλεγε ότι ο Ιησούς έγινε «θεϊκός» κατά το βάπτισμα, και γ) εκείνη που έλεγε ότι έγινε θεός μετά την ανάσταση.

Β) Οι δοκίτες. Αυτοί θεωρούσαν ότι ο Ιησούς δεν ήταν άνθρωπος. Ήταν ένα «θεϊκό» ον που φάνηκε στους ανθρώπους ως άνθρωπος, χωρίς να έχει ανθρώπινη φύση. Ο δοκιτισμός καταπολεμήθηκε αργότερα, όταν ενισχύθηκε η θεολογία της σαρκώσεως. Αυτό το θεολογικό ρεύμα δεν εφευρέθηκε από τους πρώτους ακολούθους του Ιησού, διότι κείται αντίθετα από την διδασκαλία του «πάσχοντος Μεσσία». Η πιο γνωστή ομάδα που ασπάζονταν αυτές τις ιδέες, ήταν η ομάδα του Μαρκίωνα.

Γ) Η «χριστολογία» του διαχωρισμού. Σύμφωνα με αυτήν την αντίληψη, μέσα στον Ιησού κατοίκησε προσωρινά ένα «θεϊκό» ον, το οποίο τον εγκατέλειψε μετά τον θάνατό του. Οι ομάδες που το υποστήριζαν, ήταν οι Γνωστικοί. Κατά τη βάπτιση, ενοίκησε στον ενάρετο Ιησού το «θεϊκό» ον και τον άφησε πριν πεθάνει. Αργότερα, λείψανα αυτής της διδαχής θα εμφανιστούν στον Νεστοριανισμό.

Για τα περισσότερα από τα παραπάνω, όπως έχουμε ήδη δει, οι χριστιανοί των διαφόρων ομάδων μπορούσαν να επικαλεστούν χωρία από τα κείμενα της Καινής Διαθήκης όπως την έχουμε σήμερα, πέρα από τα κείμενα που αργότερα θεωρήθηκαν «αιρετικά».

Κατά τον 2ο και 3ο αιώνα, το θέμα της «σωτηρίας» άρχισε σταδιακά να εξελίσσεται και αυτό. Ενώ κατά τον 1ο αιώνα αφορούσε την πίστη στην «σταύρωση» -τον «θάνατο»- και την «ανάσταση» του «πάσχοντος Μεσσία», αργότερα θεωρήθηκε ότι έπρεπε να κατανοηθεί σωστά η σχέση του Ιησού με τον Θεό, αλλά και του Αγίου Πνεύματος. Έπρεπε να βρεθεί ένα μοντέλο-φόρμουλα, το οποίο θα περιελάμβανε στην μια θεότητα, τόσο τον Υιό όσο και το Πνεύμα.

Οι θεολογικές συζητήσεις δεν μπορούσαν ακόμα να φτάσουν σε ένα κοινώς αποδεκτό σημείο ομογνωμίας. Οι διαφορετικές απόψεις αυξήθηκαν. Σε όλη αυτήν την κατάσταση να συνυπολογιστεί ότι ακόμα δεν έχουμε την Καινή Διαθήκη ως ένα «ενιαίο» βιβλίο. Δηλαδή, δεν έχουμε καμία επικυρωμένη συνοδικά πράξη της Εκκλησίας, προκειμένου να έχουμε κανόνα με τα «αυθεντικά» αποστολικά συγγράμματα. Μόνο συλλογές στις κατά τόπους κοινότητες, αλλά όχι πάντα με τα ίδια βιβλία. Ακόμα δεν υπήρχαν αποκρυσταλλωμένα δόγματα περί του Ιησού και της «τριαδολογίας» …
Ανάγνωση ολόκληρου του θέματος…