Πάρε-Δώσε

Πρόκειται για μια θεωρία που γεννήθηκε στους κόλπους των Ιουδαίων της Διασποράς και υιοθετήθηκε από τους πνευματικούς τους απογόνους, τους χριστιανούς. Σύμφωνα με αυτήν, οποιαδήποτε πνευματική δημιουργία είναι κλεμμένη από τον Μωυσή. Το όλο σκεπτικό στηρίζεται στο ότι ο Μωυσής είναι ο αρχαιότερος όλων των συγγραφέων. Για παράδειγμα, ισχυρίζεται ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς στο σύγγραμμά του «Στρωματείς»: «Σύμφωνα μ’ αυτά είναι “κλέπτες και ληστές” οι φιλόσοφοι των Ελλήνων, που έλαβαν και πριν από την παρουσία του Κυρίου από τους Εβραίους προφήτες, χωρίς να το συνειδητοποιήσουν, ψήγματα της αληθείας, αλλά τα οικειοποιήθηκαν σα να ήταν δικά τους» (Βιβλίο Ά, ΕΠΕ, σ. 107).

Όπως γνωρίζουμε, μια από τις συνέπειες των κατακτήσεων του Αλεξάνδρου ήταν η διάδοση του ελληνικού πολιτισμού. Έκτοτε, όσοι μη Έλληνες μυούνταν στα ελληνικά γράμματα και στις ελληνικές συνήθειες, καλούνταν «ελληνιστές» ή «ελληνίζοντες». Μετά τον απροσδόκητο θάνατο του Αλεξάνδρου, η τεράστια αυτή αυτοκρατορία που δημιουργήθηκε, διαιρέθηκε σε τέσσερα βασίλεια. Η Αλεξάνδρεια κτίστηκε περίπου το 331 π.κ.ε. από τον Αλέξανδρο και στις επόμενες δεκαετίες απετέλεσε όχι μόνο ένα εμπορικό κοσμοπολίτικο κέντρο, αλλά συνάμα και ένα πνευματικό κέντρο εφάμιλλο των Αθηνών. Το έτος 297 π.κ.ε., έχουμε την ίδρυση του «Μουσείου» από τον Πτολεμαίο τον «Σωτήρα», με την συνεπικουρία του Δημητρίου του Φαληρέως (ενός εξόριστου πολιτικού και περιπατητικού φιλοσόφου) και του Φιλιτά. Το «Μουσείο» ήταν σχολείο καλών τεχνών, όπου καλλιεργούνταν τα γράμματα και οι τέχνες. Σύμφωνα με τον Στράβωνα, διέθετε βιβλιοθήκη, εργαστήρια, αστεροσκοπείο, και χώρους εστίασης για τους διανοητές. Επίσης, διέθετε και την περίφημη βιβλιοθήκη, που φιλοξενούσε αναρίθμητα σπουδαία συγγράμματα του αρχαίου κόσμου. Το Σεραπείον δημιουργήθηκε αργότερα επί εποχής Πτολεμαίου του «Ευεργέτη». Η γοητεία του ελληνικού πνεύματος άσκησε επιρροή και στους Ιουδαίους λογίους της Αλεξάνδρειας, οι οποίοι μακριά από τον μητροπολιτικό τους χώρο, ήταν περισσότερο ελεύθεροι αλλά και μορφωμένοι σε σχέση με τους συμπατριώτες τους στην Παλαιστίνη. Αν και ο εξελληνισμός τους ποτέ δεν τους οδήγησε στο να αρνηθούν τις πατρώες τους θρησκευτικές παραδόσεις, εντούτοις θέλησαν να τις υπερασπιστούν απολογούμενοι -τρόπω τινά- στους Ιουδαίους της Παλαιστίνης.

Όπως γράφει ο θεολόγος Σ. Γιαγκάζογλου στο άρθρο «Πλάτων ή Μωυσής; Η θεωρία της λογοκλοπής» (Σύναξη, τ. 69, σ. 41-48, έτος 1999) …
Ανάγνωση ολόκληρου του θέματος »

Στην παρούσα εργασία, θα παρουσιάσουμε τον χαρακτήρα του εθνικού Λιβανίου μέσα από την αλληλογραφία του με τον χριστιανό επίσκοπο Βασίλειο. Σκοπός είναι να αναιρεθούν οι απολογητικές συκοφαντίες εναντίον του Λιβανίου μέσα από τα λόγια ενός σημαντικού πατέρα της Εκκλησίας. Ο Λιβάνιος υπήρξε ένας μεγάλος διδάσκαλος της ρητορικής τέχνης, ακόλουθος της νεοπλατωνικής φιλοσοφίας και υποστηρικτής του Ιουλιανού.

Ενώ η αλληλογραφία που μας έχει παραδοθεί περιλαμβάνει 25 επιστολές που αντάλλαξαν μεταξύ τους αυτοί οι δύο άνδρες, ωστόσο η επιστημονική έρευνα δεν τις δέχεται όλες ως αυθεντικές.

Στην «Θρησκευτική και ηθική εγκυκλοπαίδεια», αναφέρεται: «Η γνησιότης της αλληλογραφίας μετά του Λιβανίου, προς τον οποίον ο Βασίλειος παρουσιάζεται ως πέμπων μαθητάς, δεν είναι επαρκώς κατωχυρωμένη. Εκ του συνόλου (335-359), ίσως είναι γνήσιαι αι 335-346 και 358» (Θ. Η. Ε, τ.3, σ. 692).

Ο καθηγητής Π. Χρήστου, γράφει στην πατρολογία του: «Εις την συλλογήν των Μαυριστών αι υπ’ αριθμόν 335-359, ήτοι συνολικώς είκοσι πέντε, φέρονται ως αλληλογραφία μεταξύ του Βασιλείου και Λιβανίου. Ο Βασίλειος, επ’ ευκαιρία της αποστολής νέων Καππαδόκων μαθητών εις τον διαπρεπή ρητοροδιδάσκαλον της Αντιοχείας ανταλλάσσει με αυτόν επιστολάς φιλοφροσύνης, όπως συνηθίζετο τότε ευρύτατα, διηνθισμένας με όλα τα ευρήματα της σοφιστικής τέχνης. Ενώ όλαι αι επιστολαί αύται εθεωρούντο παλαιότατα νόθοι, τώρα αι εκτιμήσεις έχουν μεταβληθή ριζικώς. Είναι ασφαλώς δυνατόν μεταγενέστεροι χριστιανοί μαθηταί να κατασκεύασαν τοιούτου είδους επιστολάς χάριν ασκήσεως, αλλ’ είναι απίθανον ότι έπλασαν τόσον πολλάς» (Π. Χρήστου, Πατρολογία τ.4, σ. 53-54).

Στις εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς» (από όπου θα παραθέσουμε τα στοιχεία μας), στην σειρά «Έλληνες Πατέρες της Εκκλησίας» (ή Ε.Π.Ε), ο ίδιος καθηγητής γίνεται πιο σαφής, γράφοντας στην εισαγωγή των επιστολών του Βασιλείου: «Η γνησιότης της αλληλογραφίας του Βασιλείου με τον Λιβάνιον (επιστολαί 335-359) αμφισβητείται από πολλούς. Βέβαια θα ήτο δυνατόν μερικοί Χριστιανοί μαθηταί να κατασκευάσουν επιστολάς χάριν ασκήσεως, αλλ’ είναι απίθανον να έπλασαν τόσας πολλάς. Μερικαί είναι μάλλον γνήσιαι και από αυτάς δημοσιεύομεν εδώ τέσσαρας, δύο από κάθε πλευρά, υπ’ αριθμόν 337, 338, 339, 340» (ΕΠΕ, τ. 2, σ. 251).

Αντίθετη άποψη έχει ο Στ. Παπαδόπουλος, ο οποίος στην πατρολογία του θεωρεί ότι «μάλλον δεν είναι γνήσιες» (τ. 2, σ. 395). Να σημειωθεί ότι επόπτες της ανωτέρω έκδοσης είναι ο καθηγητής Στ. Σακκός, ο Β. Ψευτόγκας, και ο πρωτοπρεσβύτερος Θ. Ζήσης.

Ακόμα κι αν παίρναμε την εκδοχή ολόκληρη η αλληλογραφία να είναι πλαστή, σημασία έχει ότι το όνομα του Λιβανίου αναφέρεται με τρόπο θετικό. Αυτό διαψεύδει τους νεο-απολογητές οι οποίοι προσπαθούν να αμαυρώσουν έναν άνθρωπο που δεν είναι πλέον σε θέση να τους απαντήσει, επειδή πρέσβευε τα ιδεώδη του αρχαίου κόσμου, ήταν υποστηρικτής του Ιουλιανού, και διασώζεται μια επιστολή-ντοκουμέντο προς τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο («Υπέρ των ιερών»), όπου Λιβάνιος διαμαρτύρεται για τις βαρβαρότητες, τα αίσχη, τις αρπαγές και τις αθλιότητες των χριστιανών της εποχής του.

Παραθέτουμε τις επιστολές σε απόδοση του Π. Χρήστου …
Ανάγνωση ολόκληρου του θέματος »

Μια επιπλέον διαφορά μεταξύ των ευαγγελικών διηγήσεων, είναι και αυτή που αφορά στο τι έγινε λίγο μετά τη βάπτιση του Ιησού στον Ιορδάνη ποταμό από τον Ιωάννη τον Πρόδρομο. Στους τρείς συνοπτικούς, αναφέρεται ρητά ότι μετά την βάπτιση, οδηγήθηκε στην έρημο για να μπει σε πειρασμό «υπό του Διαβόλου»…

Καὶ ἐγένετο ἐν ἐκείναις ταῖς ἡμέραις ἦλθεν Ἰησοῦς ἀπὸ Ναζαρὲτ τῆς Γαλιλαίας καὶ ἐβαπτίσθη ὑπὸ Ἰωάννου εἰς τὸν Ἰορδάνην καὶ εὐθὲως ἀναβαίνων ἀπὸ τοῦ ὕδατος εἶδεν σχιζομένους τοὺς οὐρανοὺς καὶ τὸ πνεῦμα ὡσεὶ περιστερὰν καταβαῖνον ἐπ’ αὐτόν• καὶ φωνὴ ἐγένετο ἐκ τῶν οὐρανῶν Σὺ εἶ ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός ἐν ὦ εὐδόκησα. Καὶ εὐθὺς τὸ πνεῦμα αὐτὸν ἐκβάλλει εἰς τὴν ἔρημον καὶ ἦν ἐκεῖ ἐν τῇ ἐρήμῳ ἡμέρας τεσσαράκοντα πειραζόμενος ὑπὸ τοῦ Σατανᾶ.
(Κατά «Μάρκον», 1:9-13)

καὶ βαπτισθεὶς ὁ Ἰησοῦς ἀνέβη εὐθὺς ἀπὸ τοῦ ὕδατος• καὶ ἰδού, ἀνεῴχθησαν αὐτῷ οἱ οὐρανοί καὶ εἶδεν τὸ πνεῦμα τοῦ θεοῦ καταβαῖνον ὡσεὶ περιστερὰν καὶ ἐρχόμενον ἐπ’ αὐτόν• καὶ ἰδού, φωνὴ ἐκ τῶν οὐρανῶν λέγουσα Οὗτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ᾧ εὐδόκησα. Τότε ὁ Ἰησοῦς ἀνήχθη εἰς τὴν ἔρημον ὑπὸ τοῦ πνεύματος πειρασθῆναι ὑπὸ τοῦ διαβόλου.
(Κατά «Ματθαίον», 3:16-17 – 4:1)

Ἐγένετο δὲ ἐν τῷ βαπτισθῆναι ἅπαντα τὸν λαὸν καὶ Ἰησοῦ βαπτισθέντος καὶ προσευχομένου ἀνεῳχθῆναι τὸν οὐρανὸν καὶ καταβῆναι τὸ πνεῦμα τὸ ἅγιον σωματικῷ εἴδει ὡσεὶ περιστερὰν ἐπ’ αὐτόν καὶ φωνὴν ἐξ οὐρανοῦ γενέσθαι λέγουσαν, Σὺ εἶ ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός ἐν σοὶ ἠυδόκησα… Ἰησοῦς δὲ πνεύματος ἁγίου πλήρης ὑπέστρεψεν ἀπὸ τοῦ Ἰορδάνου καὶ ἤγετο ἐν τῷ πνεύματι εἰς τήν ἐρήμον ἡμέρας τεσσαράκοντα πειραζόμενος ὑπὸ τοῦ διαβόλου.
(Κατά «Λουκάν», 3:21-22 – 4:1-2)

Στο τέταρτο ευαγγέλιο όμως, φαίνεται να βρίσκεται στην Κανά της Γαλιλαίας σε γάμο: «Καὶ τῇ ἡμέρᾳ τῇ τρίτῃ γάμος ἐγένετο ἐν Κανὰ τῆς Γαλιλαίας καὶ ἦν ἡ μήτηρ τοῦ Ἰησοῦ ἐκεῖ• ἐκλήθη δὲ καὶ ὁ Ἰησοῦς καὶ οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ εἰς τὸν γάμον» (Κατά «Ιωάννην», 2:1-2) …
Ανάγνωση ολόκληρου του θέματος »

Περιεχόμενα

Οι αίτιοι της Επανάστασης

Ο ρόλος του θρησκεύματος

Η εκκλησιαστική εκπαίδευση των λογίων

Η Εκκλησία και η Επανάσταση

Ο διαγωνισμός

Τον επόμενο χρόνο, ολοκληρώνονται 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση του 1821, την αφετηρία της δημιουργίας του ελληνικού μας κράτους και της πολιτικής αυτοδιάθεσης της ελληνικής κοινωνίας μας, μετά από μια μακρόχρονη σκλαβιά αιώνων. Είναι μια χρονιά που προγραμματίζονται πολλές εκδηλώσεις, τόσο για τον εορτασμό όσο και τον αναστοχασμό, του κατά πόσον οι επιταγές των υποκινητών και επαναστατών παππούδων μας πέτυχαν τον στόχο τους, δηλαδή αν όντως ελευθερωθήκαμε από όλα αυτά που μας καταπίεζαν και μας κρατούσαν ακόμα στον Μεσαίωνα ή όχι …
Ανάγνωση ολόκληρου του θέματος »

«…η εσχατολογία δεν είναι μόνο ιδιαίτερο κεφάλαιο μέσα σε ολόκληρο το χριστιανικό θεολογικό σύστημα, αλλά μάλλον η βάσις του και το θεμέλιό του, η άγουσα και εμπνέουσα αρχή του, ή τρόπον τινά, ο χώρος του συνόλου της χριστιανικής σκέψεως».
(Γ. Φλορόφσκυ, «Θέματα Ορθοδόξου θεολογίας», σ. 141)

Πρόλογος
Οι «έσχατες» μέρες είναι ένα θέμα θεμελιώδες στην ιουδαϊκή και στην χριστιανική πίστη. Οι χριστιανοί έδωσαν διαφορετική ερμηνεία στα κείμενα των Ιουδαίων, τα οποία και καπηλεύτηκαν. Η ήδη υπάρχουσα ιουδαϊκή συλλογή κειμένων μετονομάστηκε σε «Παλαιά» Διαθήκη, ενώ η ερμηνεία της σε «Καινή».

Οι βασικές προϋποθέσεις της «εσχατολογίας» είναι ίδιες και για τις δύο αυτές «αποκαλυπτικές» θρησκείες (εφόσον μοιράζονται εν μέρει κοινά βιβλία), ξένες και ασύμβατες από την αρχαία ελληνική φιλοσοφική και επιστημονική σκέψη. «Δημιουργία από το μηδέν», «εξωτερικό-εξωκοσμικό αίτιο του κόσμου που δημιουργεί κατά βούληση», «γραμμική σύλληψη του χρόνου», «επέμβαση κάποιου θεού για τη σωτηρία από τις αμαρτίες», είναι μερικές μόνο από αυτές. Βασική διαφορά μεταξύ αυτών των δύο θρησκειών, είναι ότι για τους Ιουδαίους ο χρόνος εκλαμβάνεται ως μια ευθεία γραμμή (γραμμικός), ενώ για τους χριστιανούς ως σταυρωτός, καθώς σε κάποιο σημείο της ιστορίας υποτίθεται ότι συνέβη η πρώτη κάθοδος-έλευση του Μεσσία, η οποία τέμνει τρόπω τινά την γραμμή και αναμένουν και την δεύτερη (ωστόσο στα κείμενα της Παλαιάς Διαθήκης δεν υπάρχουν δύο παρουσίες του Μεσσία). Άλλη διαφορά είναι η σκιαγράφηση του Μεσσία. Οι μεν Ιουδαίοι πιστεύουν βάση των «ιερών» τους κειμένων ότι στις έσχατες μέρες θα έρθει ο Μεσσίας για μία και μοναδική φορά ως ισχυρή στρατιωτική προσωπικότητα για να σώσει τον Ισραήλ από τους εχθρούς του, επιβάλλοντας παράλληλα την λατρεία του Γιαχβέ. Οι δε χριστιανοί ότι ήρθε ως άσημος και ταπεινός-ως «πάσχων δούλος»- και θα έρθει πάλι ένδοξα «κρίναι ζώντας και νεκρούς».

Ποιά τα οροθέσια των «εσχάτων» ημερών; Η απάντηση είναι διαφορετική και εξαρτάται από πού διαβάζουμε κάθε φορά· την Παλαιά ή την Καινή Διαθήκη. Όπως θα δούμε, στην πραγματικότητα τα οροθέσια αυτά διαφέρουν ακόμα από βιβλίο σε βιβλίο που εμπεριέχεται στις δύο αυτές συλλογές.

Στο παρόν άρθρο, θα δούμε μέσα από ενδεικτικά χωρία της Βίβλου, πότε προσδιορίζεται η περίοδος των «εσχάτων». Άξιο προσοχής είναι ότι τόσο ο Ιουδαϊσμός όσο και ο Χριστιανισμός βασίζονται στα ίδια χωρία για να πουν διαφορετικά πράγματα! Για παράδειγμα, οι χριστιανοί θεωρούν ότι υπάρχουν πολλές «προφητείες» στο βιβλίο «Ησαίας» που τάχα αναφέρονται στην Χριστιανική Εκκλησία, παρόλο που η ίδια η Παλαιά Διαθήκη είναι κατηγορηματική ότι αναφέρεται στην Σιών. Δηλαδή, στην εκκλησία της Παλαιάς Διαθήκης. Σύμφωνα λοιπόν με το βιβλίο «Σοφία Σειράχ», ο Ησαίας προφητεύει υποδεικνύοντας όσα θα γίνουν μέχρι το τέλος, για παρηγοριά της Σιών. «Ησαίας ο προφήτης ο μέγας και πιστός εν οράσει αυτού. Εν ταις ημέραις αυτού ανεπόδισεν ο ήλιος και προσέθηκε ζωήν βασιλεί. Πνεύματι μεγάλω είδεν τα έσχατα και παρεκάλεσεν τους πενθούντας εν Σιών. Έως του αιώνος υπέδειξεν τα εσόμενα και τα απόκρυφα ή παραγενέσθαι αυτά» (Σοφία Σειράχ, 48:24-25) …
Ανάγνωση ολόκληρου του θέματος »