Πάρε-Δώσε

Μπορεί να τύχει να ακούσετε θρησκευόμενους ηθικούς φιλοσόφους να συζητούν για ερωτήματα όπως: «Πότε το αναπτυσσόμενο έμβρυο θεωρείται άνθρωπος —ένα ανθρώπινο ον;». Οι κοσμικοί ηθικοί φιλόσοφοι μάλλον θα ρωτήσουν: «Ξεχάστε εάν είναι ή όχι ανθρώπινο (τι σημαίνει καν αυτό όταν αναφερόμαστε σε ένα μικρό σύμπλεγμα κυττάρων;)· σε ποια ηλικία ένα αναπτυσσόμενο έμβρυο, οποιουδήποτε είδους, καθίσταται ικανό να υποφέρει;».

Η επόμενη κίνηση ενός πολεμίου των εκτρώσεων στη λεκτική σκακιέρα συνήθως έχει ως εξής: Το ζήτημα δεν έγκειται στο κατά πόσον ένα ανθρώπινο έμβρυο μπορεί ή όχι να υποφέρει τούτη τη στιγμή. Το ζήτημα έγκειται στις δυνατότητες που διαθέτει. Η έκτρωση του στερεί την ευκαιρία μιας ολοκληρωμένης ανθρώπινης ζωής στο μέλλον. Αυτή η ιδέα εκφράζεται χαρακτηριστικά με ένα ρητορικό επιχείρημα του οποίου η ακραία ηλιθιότητα συνιστά και τη μοναδική του δικαιολογία έναντι της κατηγορίας για υπερβολική ανεντιμότητα. Αναφέρομαι στη μεγάλη περί Μπετόβεν πλάνη, η οποία απαντά με διάφορες μορφές. Οι Peter και Jean Medawar, στο βιβλίο τους «The life science» (Η επιστήμη της ζωής), αποδίδουν την παρακάτω εκδοχή στον Norman St. John Stevas (πλέον λόρδο St. John), μέλος της Βρετανικής Βουλής και εξέχοντα ρωμαιοκαθολικό. Εκείνος, με τη σειρά του, την έλαβε από τον Maurice Baring (1874-1945), έναν γνωστό προσήλυτο στο Ρωμαιοκαθολικισμό και στενό συνεργάτη των ευλαβών καθολικών G.K. Chesterton και Hilaire Belloc. Την απέδωσε πλασμένη υπό τη μορφή ενός υποθετικού διαλόγου μεταξύ δύο γιατρών …
Ανάγνωση ολόκληρου του θέματος »

«Από ένα γελοίο παιχνίδι ανάμεσα σε μεθυσμένους, το παιχνίδι μου, γεννιούνται οι κατσούφηδες φιλόσοφοι, που σήμερα πήραν τη θέση τους οι χυδαία λεγόμενοι καλόγεροι… Να όμως κι άλλο είδος, που σίγουρα είναι φτιαγμένοι απ’ τη δική μας πάστα ολόκληροι. Αυτοί που ευχαριστιoύνται ν’ ακούν να λένε ψεύτικες ιστορίες με θαύματα και τέρατα… Όσο πιο ψεύτικο είναι το γεγονός, τόσο πιο πρόθυμα το πιστεύουν και μια ευχάριστη φαγούρα τους γαργαλάει τ’ αφτιά. Οι μπούρδες αυτές δεν χρησιμεύουν μόνο για να περνoύv ευχάριστα οι ώρες, φέρνουν και ώφελος στους παπάδες και τους ιεροκήρυκες… Άλλοι στηρίζονται πάνω σε μαγικά κατεβατά και ξόρκια, κάποιου ευλαβικού απατεώνα, που τα σοφίστηκε για να φημιστεί, για να πλουτίσει, και τα περιμένουν όλα: Πλούτη, τιμές, απολαύσεις, αφθονία, υγεία πάντα γερή, μακροζωΐα, κοτσονάτα γηρατειά και, τέλος, μια θέση πλάι στον Χριστό, στον Παράδεισο!».
Έρασμος («Μωρίας εγκώμιον»)

Ομολογώ, πως πρώτη φορά βλέπω, τόσους «φιλόσοφους» και «αγίους» συγκεντρωμένους και στοιβαγμένους σε ράφια, ωσάν να πρόκειται για τυροκομικά προϊόντα σε κελάρι. Η λειψανολατρεία, σε όλο της το μεγαλείο. Όσο πιο απόκοσμος, άπλυτος κι αμόρφωτος ο καλόγερος, τόσο πιο «σοφός». Πλήρης εκφυλισμός των όρων «σοφία» και «φιλοσοφία».

Χριστιανική γελοιότητα και καφρίλα, που όμως αντιμετωπίζεται με δέος από τον αφελή ή κι αμόρφωτο πιστό …
Ανάγνωση ολόκληρου του θέματος »

Αὐτοί οἱ ἀμαθέστατοι, ἀφοῦ ἀκούσουν ἐλευθερίαν, τοὺς φαίνεται μία θανάσιμος ἁμαρτία. Τί λοιπὸν διδάσκουσι τὸν ἁπλούστατον λαόν; Τί στοχάζεσθε νὰ λέγωσιν οἱ ἱεροκήρυκες ἐπ᾿ ἐκκλησίας; Φέρουσιν ἴσως τὰς παραβολὰς τοῦ Εὐαγγελίου, διὰ νὰ παρακινήσωσιν τοὺς ἀκροατὰς εἰς τὴν ὁμόνοιαν; Ἐξηγοῦσιν ἴσως τὴν πρώτην καὶ μεγάλην ἐντολὴν τοῦ «Ἀγάπα τὸν πλησίον σου, ὡς ἑαυτόν»; Λέγουσιν ἴσως ποτέ, ποῖος εἶναι ὁ πλησίον καὶ ποῖος ὁ ξένος; Ἀναφέρουσι ποτὲ τὸ ρητόν: «Μάχου ὑπὲρ πίστεως καὶ πατρίδος»; Ἐξηγοῦσι ποτὲ τί ἐστὶ πατρίς; Λέγουσι πῶς καὶ πότε καὶ ποῖοι πρῶτον πρέπει νὰ τὴν βοηθήσουν; Φέρουσι ποτὲ τὰ παραδείγματα τοῦ Θεμιστοκλέους, τοῦ Ἀριστείδους, τοῦ Σωκράτους καὶ ἄλλων μυρίων ἐναρέτων καὶ σοφῶν; Μᾶς εἶπον ποτὲ ποῖοι ἦτον, καὶ πόθεν κατάγονται; Μᾶς ἀνέφερον ποτὲ πῶς διοικεῖται ὁ κόσμος καὶ ὁποία εἶναι ἡ καλλιτέρα διοίκησις; Μᾶς ἐξήγησαν ποτὲ τί ἐστὶ ἀρετή, καὶ ὁποῖα εἶναι τὰ μέσα διὰ νὰ τὴν ἀποκτήσῃ τινάς, καὶ πότε λάμπει ἡ ἀρετή; Καὶ ποῖος νὰ μᾶς τὰ εἰπῇ, ἂν δὲν τὰ λέγουσιν αὐτοί;

 

Φεῦ! βαβαὶ τῆς ἀθλιότητός μας! Οἱ ἱεροκήρυκες ἀρχινοῦν ἀπὸ τὴν ἐλεημοσύνην καὶ τελειώνουν εἰς τὴν νηστείαν. Πῶς θέλεις λοιπὸν νὰ ἐξυπνήσουν οἱ Ἕλληνες ἀπὸ τὴν ὁμίχλην τῆς τυραννίας; Οἱ ἱεροκήρυκες, οἱ ὁποῖοι ἦτον εἰς χρέος νὰ τοὺς ἀποδείξωσι τὴν ἀλήθειαν, δὲν τὸ κάμνουσι. Ἀλλὰ τί ἀποκρίνονται αὐτοὶ οἱ φιλόζωοι καὶ αὐτόματοι ψευδοκήρυκες: «Ὁ Θεός, ἀδελφοί, μᾶς ἔδωσεν τὴν τυραννίαν ἐξ ἁμαρτιῶν μας, καὶ πρέπει, ἀδελφοί, νὰ τὴν ὑποφέρωμεν μὲ καλὴν καρδίαν καὶ χωρὶς γογγυσμόν, καὶ νὰ εὐχαριστηθῶμεν εἰς ὅ,τι κάμνει ὁ Θεός». Καὶ ὕστερα ἀπὸ τέτοια ξυλολογήματα λέγουσι καὶ τὸ ρητὸν «ὃν ἀγαπᾷ Κύριος, παιδεύει».
(«Ελληνική Νομαρχία»)

Το σατιρικό ποίημα «Ρωσσαγγλογάλλος», αποσπάσματα του οποίου παρατίθενται ακολούθως, δημοσιεύθηκε το 1931 στα «Θεσσαλικά Χρονικά» από τον μητροπολίτη Κορυτσάς, Ευλόγιο Κουρίλα. Αντίγραφο του ποιήματος αυτού, το οποίο γράφτηκε ανώνυμα στις αρχές του 19ου αιώνα και το αναφέρει κι ο ιστορικός Καρλ Μπαρτόλντι, βρέθηκε από τον εν λόγω κληρικό σε μοναστήρι του Αγίου Όρους.

Η υπόθεση του έργου, αφορά τρεις ξένους περιηγητές (υπηκόους των Μεγάλων Δυνάμεων) κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, οι οποίοι έρχονται σε επαφή με τις κυρίαρχες ελληνικές κοινωνικές τάξεις της εποχής: Παπάδες, Φαναριώτες, κοτσαμπάσηδες και έμπορους. Βεβαίως, ένα σατιρικό ποίημα δεν αποτελεί ατράνταχτο ιστορικό τεκμήριο. Είναι όμως ενδεικτικό ενός κλίματος και μιας περιρρέουσας ατμόσφαιρας.

Στο συγκεκριμένο απόσπασμα, ο Γάλλος παρακινεί τους υπόλοιπους να ρωτήσουν έναν μητροπολίτη για να μάθουν τι γνώμη έχει για την σκλαβιά των Ελλήνων …
Ανάγνωση ολόκληρου του θέματος »

Η θεμελίωση των γεγονότων που μας ενδιαφέρουν είναι η ακόλουθη: Οι κατακτήσεις της 18ης δυναστείας έκαναν την Αίγυπτο μια παγκόσμια δύναμη. Ο καινούργιος ιμπεριαλισμός αντανακλάται στην εξέλιξη των θρησκευτικών αντιλήψεων, κι αν όχι σ’ ολόκληρο τον λαό, τουλάχιστον στις πνευματικά δραστήριες ανώτερες σφαίρες. Υπό την επιρροή των ιερέων του ηλιακού θεού Ον (Ηλιούπολις), επιρροή που πιθανόν να ενισχύθηκε και από ασιατικές διδασκαλίες, αναφάνηκε η ιδέα του θεού Ατόν -που δεν είναι πια ο θεός μιας μόνης χώρας ή ενός μόνον λαού. Για τον νέο Φαραώ, Αμενχοτέπ τον 4ο, που ανεβαίνει στο θρόνο πάνω απ’ όλα στέκει το ενδιαφέρον για την ανάπτυξη της ιδέας του θείου. Αναγορεύει τη θρησκεία του Ακενατόν, σε επίσημη θρησκεία και χάρη σ’ αυτόν, ο παγκόσμιος θεός γίνεται μοναδικός θεός. Ό,τι διηγούνται για τους άλλους θεούς είναι ψεύδος κι απάτη. Αντιτίθεται αδυσώπητα σ’ όλους τους πειρασμούς της μαγικής σκέψης και απορρίπτει τις αυταπάτες, που τόσο ξεχωριστά τις αγαπούσαν οι Αιγύπτιοι, για τη μεταθανάτια ζωή. Με μια καταπληκτική διαίσθηση για τις μεταγενέστερες επιστημονικές αντιλήψεις, διακηρύσσει πως η ηλιακή ενέργεια αποτελεί την πηγή για κάθε ζωή πάνω στη γη και πρέπει να λατρεύεται ως σύμβολο της θείας Αρχής. Κι είναι περήφανος που απολαμβάνει τη δημιουργία και την ίδια του τη ζωή στη Μάατ (αλήθεια και δικαιοσύνη).

Αυτό είναι το πρώτο και δίχως άλλο το καθαρότερο βήμα της μονοθεϊστικής θρησκείας στην ιστορία της ανθρωπότητας. Και τι ανεκτίμητη αξία θα είχε για μας η βαθύτερη γνώση των ιστορικών και ψυχολογικών συνθηκών, εξαιτίας των οποίων διαμορφώθηκε η μονοθεϊστική αντίληψη. Ωστόσο όμως φρόντισαν να μη φτάσουν ως εμάς πολλές πληροφορίες για τη θρησκεία του Ακενατόν. Από τον καιρό της βασιλείας των αδύναμων διαδόχων του Ακενατόν ή Εκνατόν ό,τι αυτός δημιούργησε, καταστράφηκε. Οι ιερείς που τους είχε καταπιέσει καταπολέμησαν, από εκδίκηση, τη μνήμη του. Η θρησκεία του Ακενατόν εξαφανίστηκε, και το παλάτι του Φαραώ, λεηλατήθηκε και γκρεμίστηκε. Το 1350 π.Χ. η 18η δυναστεία σβήνει. Ύστερα από μια περίοδο αναρχίας, ο αρχηγός Χαρεμπάντ, που βασίλεψε ως τα 1315, αποκατέστησε την τάξη. Η μεταρρύθμιση του Ακενατόν φάνηκε σαν ένα επεισόδιο, που θα καταποντιζόταν στον ωκεανό της λήθης.

Αυτά είναι τα εξακριβωμένα ιστορικά γεγονότα, όλα τα άλλα είναι υποθετικά …
Ανάγνωση ολόκληρου του θέματος »