Οι ρίζες τής σεξουαλικής καταπίεσης (Βίλχελμ Ράιχ)

«Η σεξουαλική καταπίεση της κοινωνίας αποτελεί ένα αντιδραστικό θέμα που έχει μεγάλη σημασία. Η κοινωνία δεν μπορεί να κάνει χωρίς την ανασταλτική της επίδραση πάνω στις κοινωνικές διαδικασίες, γιατί…προετοιμάζει την μετέπειτα υπακοή των ενηλίκων στην εξουσία του κράτους και του κεφαλαίου, καλλιεργώντας τον φόβο απέναντι στην εξουσία σ’ όλα τα άτομα της κοινωνίας. Ακρωτηριάζει τις κριτικές πνευματικές δυνάμεις των καταπιεσμένων μαζών. Η σεξουαλική απώθηση καταναλώνει ένα μεγάλο μέρος ψυχικής ενέργειας που θα χρησιμοποιόταν διαφορετικά σε πνευματική δραστηριότητα. Τραυματίζει την ψυχική ακεραιότητα ενός τεράστιου αριθμού ανθρώπων. Αναστέλλει κι ευνουχίζει την δύναμη για εξέγερση στα υλικά καταπιεσμένα άτομα… Στο μέτρο πού μπορέσαμε να ανακαλύψουμε το κοινωνιολογικό νόημα της σεξουαλικής απώθησης και της καπιταλιστικής της λειτουργίας, δεν θά ‘ταν δύσκολο να βρούμε τις αντιφάσεις που δημιούργησε κι οποίες θα οδηγήσουν στην καταστροφή της».

«Οι άνθρωποι που ανατρέφονται με μια αρνητική στάση απέναντι στη ζωή και στο σεξ αποκτούν ένα άγχος ηδονής που ριζώνει φυσιολογικά σε χρόνιους μυϊκούς σπασμούς. Αυτό το νευρωτικό άγχος της ηδονής είναι η βάση στην οποία στηρίζεται η αναπαραγωγή των αρνούμενων την ζωή απόψεων για τη ζωή, που δημιουργούν δικτάτορες, από τους ίδιους του ανθρώπους. Είναι ο πυρήνας του φόβου για ένα ανεξάρτητο τρόπο ζωής προσανατολισμένο προς την ελευθερία. Αυτός ο φόβος γίνεται η σημαντικότερη πηγή δυνάμεως για κάθε μορφή πολιτικής αντιδράσεως και για την κυριαρχία μεμονωμένων ή ομάδων στην πλειοψηφία των εργαζομένων αντρών και γυναικών».
Βίλχελμ Ράιχ

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα
(Του Χρήστου Μουσουλιώτη)

Ο μεγαλοφυής αυτός επιστήμονας γεννήθηκε το 1897 και πέθανε το 1957. Ως μαθητής τού Φρόιντ υπήρξε ένας από τους πλέον ταλαντούχους και ο πατέρας τής ψυχανάλυσης τον αντάμειψε γι’ αυτό, δίνοντάς του εξέχουσες θέσεις στην Ψυχαναλυτική Κλινική τής Βιέννης, ενώ ήταν ακόμα πολύ νέος, στο ξεκίνημα τής επιστημονικής του καριέρας, παραμερίζοντας άλλους κορυφαίους και ηλικιωμένους συνεργάτες του. Έτσι, εξέθρεψε άθελά του ένα αβυσσαλέο μίσος από εκείνους τους ψυχαναλυτές που ένιωσαν ότι παραμερίστηκαν, μίσος που τον ακολούθησε σε όλη του τη ζωή.

Ο Ράιχ από πολύ νωρίς, ήδη από το ξεκίνημα τής επιστημονικής του καριέρας, είχε αρχίσει να αντιλαμβάνεται ότι η λίμπιντο τού Φρόιντ ήταν πραγματική ενέργεια και όχι μόνο μια έννοια και αυτό κατάφερε να το αποδείξει στην πορεία των επιστημονικών ερευνών του. Η κόκκινη κλωστή που διαπερνά κι ενώνει το έργο του, αλλά και ο θεμέλιος λίθος των ανακαλύψεών του στην ανθρώπινη παθολογία, θα μπορούσε να αποδοθεί με μια απλή πρόταση: Όσο περισσότερο εμποδισμένη είναι η δυνατότητα ολοκληρωμένου οργασμού και τής συνακόλουθης ενεργειακής εκφόρτισης, τόσο πιο πολύ οξύνονται οι ψυχικές παθήσεις. Αργότερα ανακάλυψε ότι η ανικανότητα ενεργειακής εκτόνωσης συνδέεται και με σωματικές ασθένειες που ονόμασε βιοπάθειες και η παραδοσιακή ιατρική θεωρεί απροσδιόριστης αιτιολογίας.

Ο Βίλχελμ Ράιχ ήταν ο άνθρωπος που είχε ασυνήθιστο μυαλό καταφέρνοντας να αναλύσει το ολοφάνερο, δηλαδή τον ενεργειακό παλμό στην έμβια και άβια φύση, καθώς και τις σημαντικότατες προεκτάσεις του στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Για τις θεωρίες και τις ανακαλύψεις του, εκδιώχθηκε από έξι κράτη. Διεγράφη από το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα τής Δανίας. Διεγράφη από το Κομουνιστικό Κόμμα Γερμανίας και διεγράφη επίσης από το Κομουνιστικό Κόμμα Δανίας κι ας μην ήταν μέλος σε αυτό.

Οι φασίστες τον θεώρησαν κομουνιστή και πράκτορα τής Μόσχας. Οι κομουνιστές τον θεώρησαν αντεπαναστάτη και πράκτορα τής αστικής τάξης και εξαπέλυσαν πράκτορες και συμπαθούντες τον κομουνισμό για να τον εξοντώσουν. Οι ψυχαναλυτές τής εποχής του τον θεώρησαν “παρανοϊκό”, ή αιρετικό, τον αποκαλούσαν «προφήτη τού καλύτερου οργασμού» και τον διέγραψαν με μεθοδευμένες ραδιουργίες από την Διεθνή Ψυχαναλυτική Ένωση. Πενήντα χρόνια μετά το θάνατό του, το 2007, το Μουσείο Φρόιντ κάνοντας στροφή 180 μοιρών τον τίμησε με εντυπωσιακή έκθεση στη Βιέννη, αναγνωρίζοντας την τεράστια συμβολή του στις κοινωνικές επιστήμες. Οι φαρμακοβιομηχανίες τον φοβήθηκαν και η Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας των ΗΠΑ εξέφρασε στεναγμό ανακούφισης όταν κλείστηκε στη φυλακή.

Οι κολοσσιαίες ανακαλύψεις του, που ήταν πολύ πλατιές για το στενό μυαλό των ανθρώπων εκείνης τής εποχής – ίσως και των σημερινών – έγιναν αφορμή να θεωρηθεί από πολλούς τρελός. Άλλοι, απολύτως συνειδητά και με γκεμπελικό τρόπο διέδωσαν παρόμοιες φήμες. Ο Ράιχ αποτελεί μοναδική περίπτωση επιστήμονα στην καταγραμμένη ιστορία τού «πολιτισμού» μας, που η προσωπικότητά του βιτριολικά δυσφημίστηκε, και το επιστημονικό του έργο δέχθηκε λυσσασμένη επίθεση από εντελώς διαφορετικά οργανωμένα συμφέροντα και ομάδες ανθρώπων. Για παράδειγμα, τα βιβλία του απαγορεύτηκαν στη Σοβιετική Ένωση, κάηκαν και απαγορεύτηκαν στη ναζιστική Γερμανία και κάηκαν και απαγορεύτηκαν στο λίκνο της ελευθερίας και ασυδοσίας τις Ηνωμένες Πολιτείες τής Αμερικής.

Την αρχή έκαναν τα κομουνιστικά κόμματα απαγορεύοντας την διακίνηση των βιβλίων του σε Γερμανία, Αυστρία και ΕΣΣΔ. Τη σκυτάλη πήραν οι ναζί, απαγορεύοντας και καίγοντας τα. Ακολούθησε η Αμερική με ισοπεδωτικές τακτικές. Απαγόρευσε τα βιβλία του, τα έκαψε(!) κατέστρεψε επιστημονικές του συσκευές, απαγόρευσε οποιαδήποτε περαιτέρω εφαρμογή ανακαλύψεών του σε ανθρώπους, και το απίστευτο απαγορεύτηκε οποιαδήποτε συνέχιση ερευνών και πειραμάτων ακόμα και σε ζώα, όχι φυσικά για λόγους φιλευσπλαχνίας.

Το FBI τον παρακολούθησε κι ερεύνησε το παρελθόν του για χρόνια με σκοπό να βρει αιτίες για να τον απελάσει, χωρίς αποτέλεσμα. Συκοφάντες, οδήγησαν το FBI σε μια δεύτερη έρευνα, που κατέληξε στο πουθενά, αλλά οι συκοφαντίες περί “τρέλας”, έγιναν πλέον επίσημα απόρρητα έγγραφα, που τον συνόδευαν και καθόρισαν σε μεγάλο μέρος την αντίδραση κυβερνητικών υπηρεσιών σε κρίσιμα ζητήματα που τον αφορούσαν. Η γνωστή και «αμαρτωλή» Υπηρεσία Τροφών και Φαρμάκων των ΗΠΑ, η FDA, ξόδεψε εκατομμύρια δολάρια ερευνώντας το επιστημονικό του έργο και «ανακρίνοντας» ασθενείς του για να βρει στοιχεία που θα αποδείκνυαν ότι είναι τσαρλατάνος. Τελικά δεν κατάφερε να βρει τίποτα εναντίον του και με ψευδή στοιχεία, όπως φαίνεται από έγγραφά της που ήρθαν στο φως τής δημοσιότητας και με νομικίστικες κατηγορίες κατάφερε να τον κλείσει στη φυλακή, όπου, όπως καταγγέλλουν τα παιδιά του, δολοφονήθηκε.

Ο Ράιχ έζησε σε εφτά κράτη. Διώχθηκε από κρυφούς και φανερούς μηχανισμούς καταστολής έξι κρατών. Συκοφαντήθηκε πέρα από κάθε όριο. Οι ανακαλύψεις του παρερμηνεύθηκαν ωμά ή χρησιμοποιήθηκαν διαστρεβλωμένες από διάφορους ετερόκλητους και άσχετους διαδόχους τού έργου του. Παντρεύτηκε τρεις φορές κι έκανε τρία παιδιά. Εκτός από τις λαμπρές σπουδές του στην ιατρική, απέκτησε βαθιά γνώση στην ψυχολογία, κοινωνιολογία, βιολογία, βακτηριολογία, παθολογία, μαθηματικά, φυσική, χημεία, μηχανική, μετεωρολογία και αστρονομία. Εξελίχθηκε σε ικανότατο και ταλαντούχο ζωγράφο, γλύπτη και συγγραφέα, ενώ έπαιζε όργανο και πιάνο και συνέθετε μουσική. Προς το τέλος τής ζωής του ασχολήθηκε εμπεριστατωμένα με τα νομικά, που είχε ξεκινήσει να σπουδάσει και εγκατέλειψε για χάρη της ιατρικής. Ακόμα, θεμελίωσε μια νέα επιστήμη, την Οργονομία, που ερμηνεύει και μελετά τους νόμους κίνησης τής οργόνης ατομικά στον κάθε άνθρωπο, συνολικά στην κοινωνία και γενικότερα στη φύση.

Έχει γράψει εκατοντάδες άρθρα, δεκάδες βιβλία και περιμένει τους ερευνητές ασύλληπτος σε έκταση όγκος αρχείων, που είδαν το φως τής δημοσιότητας το 2007, με το άνοιγμα των αρχείων του, 50 χρόνια από το θάνατό του, όπως είχε ζητήσει ο ίδιος να γίνει με τη διαθήκη του.

Το ακόλουθο βιβλίο είναι μια μικρή αλλά εμπεριστατωμένη μελέτη και καλύπτει ένα φάσμα για την αιτιολογία της σεξουαλικής καταπίεσης.

Γιάννης Νιάνιος