Πάρε-Δώσε

Η «Ανάσταση», το τελευταίο μυθιστόρημα (1899) του Ρώσου συγγραφέα Λέον Τολστόι βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα. Είναι η ιστορία της πόρνης Κατιούσα Μάσλοβα που κατηγορείται και καταδικάζεται άδικα για το φόνο ενός πελάτη της. Ο πρίγκιπας Ντμίτρι Ιβάνοβιτς Νεχλιούντοφ -που, πριν από πολύ καιρό, είχε εγκαταλείψει αυτή και το νόθο παιδί τους- παρίσταται ως ένορκος στο δικαστήριο. Όταν η Μάσλοβα καταδικάζεται σε τέσσερα χρόνια καταναγκαστικά έργα στη Σιβηρία, ο πρίγκιπας, υποφέροντας από φοβερές τύψεις, την ακολουθεί στον τόπο του μαρτυρίου της.

Στο μυθιστόρημα αυτό εκδηλώνεται πλήρως η μεγαλοφυΐα του συγγραφέα καθώς και οι μεγαλύτερες εκτροπές του πνεύματός του. Ονόμασε το έργο του αυτό «Ανάσταση» προκειμένου ν΄ αναδείξει την από τάφου έγερση των κατωτέρων ενστίκτων του ανθρώπου καθώς και του εγωισμού και της ηδυπάθειας στη νέα ζωή της αγάπης και του αλτρουισμού. Συγχρόνως ο Τολστόι περιγράφει τα ήθη και τα έθιμα της ανώτερης ρωσικής τάξης της Πετρούπολης και εκδηλώνει την αιώνια γνώμη του ρωσικού λαού περί ανυπαρξίας στο κόσμο ανθρώπινης δικαιοσύνης.

Στην «Ανάσταση», οι προθέσεις του Τολστόι να καταδικάσει την κυβερνητική βία, την αδικία των ανθρώπινων νόμων, την υποκρισία της Εκκλησίας και να επικαλεστεί τη βιβλική εντολή «ου κρίνεις ίνα μην κριθής», προβάλλονται ξεκάθαρα. Με ιδιαίτερη δε ειρωνεία παρουσιάζει ο Τολστόι τη διεξαγωγή της δίκης ενώπιον του ορκωτού δικαστηρίου φθάνοντας στο σημείο μάλιστα με αρκετές ανακρίβειες να καυτηριάζει τη διεξαγωγή κάποιας χριστιανικής θείας λειτουργίας περί μετουσίωσης, βάσει των ορθολογιστικών ιδεών περί Χριστιανισμού και Ευαγγελίου με σαφή αντανάκλαση της αίρεσης του Αρείου. Την περικοπή αυτή που διακωμωδεί το κυριότερο σημείο στη Θεία Λειτουργία είχε αφαιρέσει η ρωσική λογοκρισία κατόπιν επέμβασης της ρωσικής Ιεράς Συνόδου, το 1901, η οποία και μετά τη δημοσίευση του μυθιστορήματος αφόρισε τον συγγραφέα. Το πλήρες κείμενο της «Ανάστασης» του Τολστόι εκδόθηκε μόνο στο Παρίσι, λαθραία αντίτυπα της οποίας έφθασαν στη Ρωσία.

Η «Ανάσταση» παρέχει πλούσιο και αξιόπιστο υλικό σε όσους θα ήθελαν να γνωρίσουν τον απέραντα ηθικό και θρησκευτικό αγώνα ενός από τους μεγαλύτερους στοχαστές του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα. Το απαύγασμα των σκέψεων και των βιωμάτων του συγγραφέα είναι συγκεντρωμένο στις σελίδες αυτού του βιβλίου.