Το έτος 415 συνέβη στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου ένα έγκλημα· δολοφονήθηκε η νεοπλατωνικός φιλόσοφος και επιστήμων Υπατία. Με όσο το δυνατόν ψύχραιμη και αντικειμενική εξέταση των πηγών, θα επιχειρηθεί η διερεύνηση του μέτρου της ευθύνης του Κυρίλλου. Στο άρθρο θα παρατεθούν εκτενή αποσπάσματα από το βιβλίο της ιστορικού Maria Dzielska «Υπατία η Αλεξανδρινή», και θα παρουσιαστούν σχετικά σχόλια καθηγητών και ερευνητών, τα οποία και θα αξιολογηθούν.

Θα ήταν κατατοπιστικό σε μια πρώτη επαφή με το θέμα, και πριν μπούμε στο ιστορικό υπόβαθρο, να δούμε ποιος ήταν ο πατριάρχης Κύριλλος. Ο τίτλος του κάθε πατριάρχου στην συγκεκριμένη επισκοπή, μεταξύ των άλλων, έφερε τον τίτλο «[…] Πατήρ Πατέρων, Ποιμήν Ποιμένων, Αρχιερεύς Αρχιερέων, τρίτος και δέκατος των Αποστόλων και Κριτής της Οικουμένης» (από τη ιστοσελίδα του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας). Για την Ορθόδοξη Εκκλησία, «Ο Κύριλλος Αλεξανδρείας χαρακτηρίζεται νομεύς (= ποιμήν) και διδάσκαλος σοφός, βλ. Ωδή Η΄ 9ης Ιουνίου» (Στ. Παπαδόπουλος, πατρολογία, τ. Α΄, σ. 18). Ο Π. Χρήστου γράφει: «Ο Κύριλλος είναι μια από τας μεγάλας μορφάς της αρχαίας Εκκλησίας, των οποίων η επίδρασις εις τον εκκλησιαστικόν βίον και την χριστιανικήν διδασκαλίαν υπήρξεν αποφασιστική. Ιδιαιτέρως δια τον Νεστοριανισμόν ήτο ό, τι ο Αθανάσιος δια τον Αρειανισμόν» (τ. 4, σ. 339). Όπως ο Αθανάσιος πρωταγωνίστησε εναντίον του Αρείου κατά την Α΄ «οικουμενική» σύνοδο, κατά τον ίδιο τρόπο και ο Κύριλλος εναντίον του Νεστορίου κατά την Γ΄. Δηλαδή, πρόκειται για έναν από τους μεγαλύτερους πατέρες της Εκκλησίας, που η συμβολή του στη διαμόρφωση του χριστολογικού δόγματος υπήρξε τεραστία.

Ωστόσο, η Πολωνή ιστορικός Maria Dzielska, αναφέρει στο βιβλίο της: «Οι σημερινοί ιστορικοί της Εκκλησίας δείχνουν μεγάλη εκτίμηση στον Κύριλλο σαν θεολόγο και δογματικό, όμως οι σύγχρονοί του έβλεπαν τα πράγματα διαφορετικά. Οι πηγές τον περιγράφουν σαν βίαιο και αρχομανή χαρακτήρα, που επεδίωξε την απόκτηση της εξουσίας με πιο αδιάλλακτο τρόπο από τον προκάτοχο και θείο του· έτσι προκάλεσε ισχυρότατες αντιδράσεις στην Αίγυπτο» (Υπατία η Αλεξανδρινή, σ. 158).

Το βίαιο και το αυταρχικό του χαρακτήρος του διαφαίνονται και από τις παραινετικές επιστολές που του έστελνε ο Ισίδωρος ο Πηλουσιώτης, ο οποίος του ήταν συγγενής και πνευματικός. Οι επιστολές βρίσκονται στον 78ο τόμο της P. G. …
Ανάγνωση ολόκληρου του θέματος…

Η παρακάτω δημοσίευση στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό σε αντίστοιχη ομιλία του Ρίτσαρντ Κάριερ (Richard Carrier).

Σήμερα θα δούμε τον τρόπο που δουλεύουν, ή οφείλουν να δουλέψουν οι ιστορικοί, και είναι ένας χρήσιμος οδηγός για την κατανόηση τού πως όλοι μπορούμε να κρίνουμε θεωρίες και υποθέσεις του παρελθόντος αλλά και αιτιάσεις του παρόντος, κάτι που είναι χρήσιμο για όλους.

Θα διαπιστώσουμε επαγωγικά με αυτά που θα δούμε επίσης, την έλλειψη ιστορικότητας και αληθοφάνειας στα χριστιανικά κείμενα και γενικά οι ισχυρισμοί που θεωρούνται θαυματουργικοί. Τακτικά γίνεται αντιστοιχία συχνά με τους χρόνους και τις πληροφορίες που έχουμε από το Ευαγγέλια, για να μας κάνει να σκεφτούμε την γνωστή απολογητική ιδεοληψία ότι «η Ανάσταση του Ιησού είναι το καλύτερα μαρτυρημένο ιστορικό γεγονός στην ιστορία», τη στιγμή που ακόμα και η ύπαρξή του Ιησού των Ευαγγελίων είναι αμφίβολη.

Η δημοσίευση είναι δομημένη χρησιμοποιώντας το κείμενο της ομιλίας, αλλά επέκτασή και διόρθωσή της σε κάποια σημεία όπως και συντόμευσης της σε κάποια άλλα.

Για να σας δείξω ότι σε ερασιτεχνική βάση η έρευνα είναι εφικτή για κάποιον που θέλει, όλα τα επιπλέον στοιχεία της ομιλίας που προσέθεσα εδώ, είναι όλα αλιευμένα δημόσια από το Internet κατόπιν έρευνας σε αυτό, και χωρίς να χρησιμοποιηθεί άλλη πηγή, πέρα από την ίδια την ομιλία που είναι και αυτή δημόσια.

Κάποιες εκφράσεις που δείχνουν απαξιωτικές είναι του ίδιου του Carrier και συχνά είναι σε εντονότερο βαθμό σε αυτήν, ως προφορική ομιλία που έχει άλλη χάρη. Τέλος η έννοια θαύμα εδώ έχει προφανώς την έννοια του θαυμαστού και όχι του υπερφυσικού …
Ανάγνωση ολόκληρου του θέματος…

Φρονώ ότι μέσα στα πλαίσια της συνειδησιακής καθυπόταξης μέσω των λέξεων, ανήκει και η μετονομασία του Έλληνος σε Ρωμιό. Μετά από αιώνες πλύσης εγκεφάλου, είναι κάπως δύσκολο να το συνειδητοποιήσουμε, αλλά θα άξιζε την προσπάθεια. Ο ελληνικός πολιτισμός αντιπροσωπεύει μια σειρά αξιών που κάποτε είχαν επηρεάσει ολόκληρο τον κόσμο. Μάλιστα από την αλεξανδρινή εποχή και μετά (και μέχρι σήμερα), εμφανίστηκαν οι λεγόμενοι «ελληνιστές». Λόγιοι δηλαδή της εποχής που μιλούσαν την ελληνική και ήταν μέτοχοι της ελληνικής παιδείας, χωρίς να είναι Έλληνες την καταγωγή. Αυτό δεν συνέβη με κανέναν άλλο πολιτισμό, όσο μεγάλος και αν ήταν. Ακόμα και μετά την κατάκτηση της Ελλάδας από τους Ρωμαίους, κατά τη Ρωμαιοκρατία, ο ποιητής Οράτιος έγραφε ότι, «η ηττημένη Ελλάδα υπέταξε τον σκληρό κατακτητή και εισήγαγε τις τέχνες στο Λάτιο». Λίγο αργότερα και σταδιακά, θα επιχειρούνταν να δοθεί το όνομα «Ρωμαίος» ή «Ρωμιός» στον Έλληνα, σε μια προσπάθεια αποσυνδέσεώς του με τις προγονικές του ρίζες, σε μια βίαιη αλλοίωση της ταυτότητάς του. Όπως θα δούμε παρακάτω, αυτό που θα έπρεπε να αμαυρωθεί είναι η θρησκεία του, για αυτό και ο Ελληνισμός ταυτίστηκε με την υποτιθέμενη «ειδωλολατρία».

Σήμερα θέλουν να μας πείσουν ότι ο Έλληνας πρέπει να προσδιορίζεται ως «Ρωμιός», και ότι αυτός ο όρος συμπεριλαμβάνει την ενότητα και τη συνέχεια του Ελληνισμού μέσω του Χριστιανισμού. Ισχυρίζονται ότι υπήρχε εποχή κατά την οποία το όνομα «Έλλην» και τα παράγωγά του σήμαιναν το οτιδήποτε άλλο εκτός από τον…Έλληνα στην καταγωγή. Συνεπώς, σύμφωνα με αυτό το σκεπτικό, οι όσες πλείστες υβριστικές και υποτιμητικές αναφορές στα συγγράμματα των εκκλησιαστικών πατέρων και συγγραφέων, αφορούν τους «ειδωλολάτρες» και όχι τους Έλληνες. Αυτός ο εξωφρενικά αναληθής ισχυρισμός, που σήμερα έχει εδραιωθεί στις συνειδήσεις μέσω της προπαγάνδας (μην λησμονούμε ότι σύμφωνα με το σύνταγμα η «παιδεία» που παρέχει το κράτος είναι «ελληνοχριστιανικής» κατευθύνσεως), δεν μπορεί να υποστηριχθεί από τις πηγές. Αλλά ας τα πάρουμε κατά σειρά και τάξη …
Ανάγνωση ολόκληρου του θέματος…

Στα προηγούμενα άρθρα παρουσιάστηκαν ορισμένες από τις πλαστογραφίες στις οποίες προχώρησαν χριστιανοί συγγραφείς, με τον σκοπό να παραπλανήσουν τους εθνικούς ώστε να αποδεχτούν τον Χριστιανισμό συνειδησιακά. Παρουσιάστηκαν τα χαλκευμένα αποσπάσματα στους σιβυλλικούς χρησμούς και στον Ορφέα. Στο παρόν, θα δούμε με συγκεκριμένα παραδείγματα, πως επιχειρήθηκε η αλλοίωση της σημασίας των λέξεων, που απώτερο σκοπό είχε την σε βάθος χρόνου συνειδησιακή καθυπόταξη των πιστών.

Στο μυθιστόρημα «1984», ο συγγραφέας Άρθουρ Μπλερ (γνωστός ως «Τζωρτζ Όργουελ») έγραφε: «Δεν βλέπεις ότι ο όλος σκοπός της Νέας Ομιλίας είναι να στενέψει τα όρια της σκέψης;» (σ. 63). Ότι, «η νέα ομιλία σκόπευε όχι να εξαπλώσει, αλλά να περιορίσει τον ορίζοντα της σκέψης»( σ. 328). Σε άλλο σημείο, αναφέρεται για τη δημιουργία λέξεων από το καθεστώς που «προορίζονταν να επιβάλλουν στο χρήστη την επιθυμητή διανοητική στάση» σ.331. Μήπως κάτι παρόμοιο δεν συνέβη και με τη Νέα Τάξη Πραγμάτων που επιχειρήθηκε από τους αυτοκράτορες τον τέταρτο αιώνα, δια της επιβολής του Χριστιανισμού; Και μπορεί μεν να μην προέβησαν στη δημιουργία νεολογισμών (όπως σήμερα), αλλά επιχειρήθηκε συστηματικά η διαστρέβλωση και αλλοίωση των εννοιών των ήδη γνωστών λέξεων. Διότι δεν θα έφταναν μόνο τα αυτοκρατορικά έδικτα και οι εκκλησιαστικοί αφορισμοί και αναθεματισμοί προς τους αντιφρονούντες. Έπρεπε να επιβάλουν μια ανάλογη διανοητική κατοχή στους λαούς που θα αποτελούσαν το μελλοντικό ποίμνιο της Εκκλησίας. Και το μέσον για να τους αλλάξουν τον τρόπο του σκέπτεσθαι (αλλά και τις συνειδήσεις σε βάθος χρόνου), ήταν να τους αλλάξουν τη σημασία των λέξεων. Κάτι που παγιώθηκε και σήμερα βλέπουμε τα αποτελέσματα …
Ανάγνωση ολόκληρου του θέματος…

Το πόσο σημαντικός υπήρξε ο Ορφεύς για την ελληνική θρησκευτική παράδοση, έχει καταδειχθεί στο άρθρο «Η ελληνική καταγωγή του Ορφέως και η σημασία της». Επειδή τα κείμενα των ορφικών ήταν πολυάριθμα και οι άλλοι συγγραφείς παρέθεταν συχνά αποσπάσματα τους, ήταν πρακτικά αδύνατο να καταστραφούν ολοκληρωτικά. Αλλά και η μονοθεϊστική ερμηνεία τους δεν έπειθε, εφόσον και σε αυτά φαίνονται οι τάξεις των ανωτέρων όντων και γενικότερα η θεολογία που κληροδοτήθηκε στους επομένους ήταν καθαρά ενοθειστική. Για αυτό επιχειρήθηκε η κατασκευή αποσπασμάτων από όπου δήθεν προκύπτει η «μεταστροφή» του Ορφέως προς το μονοθεϊσμό. Οι φιλόλογοι ερευνητές μετά από ενδελεχή μελέτη και σύγκριση των πηγών, των κοινωνικών καταστάσεων της εποχής, αλλά και το ύφος και το λεξιλόγιο, έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η χάλκευση έχει τις ρίζες της στην αλεξανδρινή εποχή και οφείλεται στην συγγραφική αντίδραση των Ιουδαίων έναντι των Ελλήνων. Ορισμένοι από τους πρώτους εκκλησιαστικούς συγγραφείς και πατέρες, όχι μόνο δέχτηκαν τη χάλκευση αλλά και την επέτειναν.

Η πρώτη επαφή Ελλήνων και Ιουδαίων άρχισε να γίνεται σταδιακά από την εποχή των κατακτήσεων του Αλεξάνδρου και τον μετέπειτα επιμερισμό της τεράστιας ελληνικής αυτοκρατορίας που δημιούργησε, σε τέσσερα βασίλεια, και ιδιαιτέρως με την ιδρυθείσα πόλη Αλεξάνδρεια στην οποία εγκαταστάθηκαν -μεταξύ των άλλων, χιλιάδες Ιουδαίοι-, η οποία πόλις επρόκειτο προσεχώς να γίνει ένα από τα σπουδαιότερα πνευματικά κέντρα. Το έτος 311 π.κ.ε., ο Πτολεμαίος του Λάγου ή «Σωτήρ» που βασίλευσε από το 323 μέχρι το 283 όντας Φαραώ της Αιγύπτου από 305, καταλαμβάνοντας την Κοίλη Συρία, έφερε μαζί του στην Αλεξάνδρεια επιπλέον χιλιάδες Ιουδαίους και Σαμαρείτες, δίνοντάς τους τα αστικά δικαιώματα που απολάμβαναν οι Έλληνες, οι Αιγύπτιοι, και οι ήδη εγκαταστημένοι εκεί από το προηγούμενο έτος Ιουδαίοι. Πολλοί Αλεξανδρινοί Ιουδαίοι υιοθέτησαν τους εξωτερικούς ελληνικούς τρόπους (ενδυμασία, εμφάνιση, γλώσσα, και παιδεία), με εξαίρεση τις θεολογικές και τις κοσμολογικές τους θέσεις. Αυτό δεν άρεσε στην άλλη πλευρά, εκείνη των αυστηρών θεματοφυλάκων της ιουδαϊκής παραδόσεως. Μια από τις αντιδράσεις, ήταν η προσπάθεια παρουσίασης εκ μέρους τους προς τους «παραπλανημένους» ομοεθνείς τους, της ιουδαϊκής παραδόσεως ως δήθεν προγενεστέρας της ελληνικής. Τούτο σήμαινε ότι η ελληνική παράδοση έλαβε στοιχεία από την ιουδαϊκή, κυρίως από τον δήθεν αρχαιότερο Μωυσή και τους προφήτες. Μια θεωρία που μεταλαμπαδεύτηκε και στους χριστιανούς. Καρπός εκείνης της εποχής ήταν και η παράφραση των ιουδαϊκών κειμένων στην ελληνική (που αργότερα κλήθηκαν από τους χριστιανούς ως «Παλαιά Διαθήκη») …
Ανάγνωση ολόκληρου του θέματος…