13 Δεκεμβρίου 1943: Επιχείρηση Καλάβρυτα – Πως οι κομμουνιστές (ΕΑΜ-ΕΛΑΣ) προκάλεσαν και πέτυχαν την γερμανική θηριωδία
13/12/2014 | 
Σχολιασμός
«Εκείνη την ημέρα παρουσιαστήκανε κάποιοι αντάρτες. Νομίζω πως ήτανε ο Γλαράκης, ο τσαγκάρης. Του ριχτήκανε όλες οι γυναίκες να τον σκοτώσουν, αλλά εκείνος διέφυγε και τους φώναξε έτσι: “Τι να σας κάνουμε, προλάβανε οι Γερμανοί, άλλως θα το είχαμε κάνει εμείς”. Την επομένη ήλθε και άλλος αντάρτης του οποίου ο πατέρας και ο αδελφός είχαν τουφεκιστεί. Η μάνα του τον καταράστηκε και τον φώναξε “φονιά” και του είπε να μην τον ξαναδεί. […] Όταν αυτοί τόλμησαν να επιστρέψουν στην πόλη, οι γυναίκες άρχισαν να τους ρωτούν: “Γιατί μας αφήσατε μονάχους; Γιατί κρυφτήκατε στα βουνά; Γιατί δεν ήρθατε να πολεμήσετε για μας;”. Δύο ή τρεις από τις γυναίκες διαμαρτυρήθηκαν τόσο έντονα, ώστε οι αντάρτες τις πήραν μαζί τους και τις έκλεισαν σε κάποιο στρατόπεδο. Μερικές εβδομάδες αργότερα αφέθηκαν ελεύθερες και επέστρεψαν στα Καλάβρυτα».
(Συνεντεύξεις αυτοπτών μαρτύρων και κατοίκων των Καλαβρύτων στον Γερμανό ιστορικό ερευνητή Χέρμαν Μέγιερ)
Μετά την συνθηκολόγηση των Ιταλών (9 Σεπτεμβρίου 1943), καθώς εκείνη τη χρονική στιγμή δεν είχαν φτάσει ακόμη γερμανικά στρατεύματα στα Καλάβρυτα, ο διοικητής της 3ης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ στην Πελοπόννησο, Μίχος, εκμεταλλεύτηκε την εύνοια της τύχης και κατέλαβε αμέσως την πόλη. Το ιταλικό 28ο Τάγμα Μελανοχιτώνων δεν αντιστάθηκε, αλλά κατέφυγε στα γύρω βουνά. Όταν την επόμενη μέρα μπήκαν οι Γερμανοί στα Καλάβρυτα, οι αντάρτες είχαν ήδη επιστρέψει στα βουνά, ενώ οι διωγμένοι μελανοχίτωνες βγήκαν από τις κρυψώνες τους και γύρισαν στην πόλη, όπου και αναγκάστηκαν αμέσως να παραδώσουν τα όπλα τους. Αφού οι Γερμανοί, σύμφωνα με τον ίδιο τον Μίχο, απείλησαν ρητά «να επιστρέψουν και να κάψουν τα σπίτια» στην περίπτωση που η πόλη προσέφερε και πάλι καταφύγιο σε αντάρτες μετά την αποχώρηση των δυνάμεων του Άξονα, ξεκίνησαν για να επιστρέψουν στο Αίγιο παίρνοντας μαζί τούς Ιταλούς αιχμαλώτους τους.
Οι πιο συνετοί πολίτες των Καλαβρύτων συναντιόνταν στα γραφεία της κοινότητας, για να συζητήσουν πώς θα έπρεπε να συμπεριφερθούν εν όψει του ερχομού των ανταρτών και της απειλής των Γερμανών. Αποφασίστηκε, εφόσον ο Μίχος είχε ήδη εγκαταλείψει την πόλη, να σταλεί εκ νέου αντιπροσωπεία στους αντάρτες, η οποία θα τους παρακαλούσε να μην ξαναμπούν στην πόλη και να παραδώσουν στους Γερμανούς τους Ιταλούς εκείνους που είχαν προσχωρήσει στις γραμμές τους. «Δυστυχώς όμως οι αντάρτες δεν εισάκουσαν την παράκλησή μας», σημείωσε ο χρονικογράφος Παπαβασιλείου. «Τα μεσάνυχτα της 18ης Σεπτεμβρίου μπήκε στην πόλη υπό τη διοίκηση του κυρίου Γκίκα το τάγμα Αιγιαλείας. Οι κάτοικοι τούς υποδέχθηκαν με ενθουσιασμό και τους παρακάλεσαν να εγκαταλείψουν την πόλη το συντομότερο δυνατό, για να αποφευχθούν ανεπιθύμητες καταστάσεις».
Οι ΕΛΑΣίτες βέβαια, δεν ήταν ανόητοι να βάλουν το κεφάλι τους στην λαιμητόμο. Οι όποιες επισκέψεις τους στα Καλάβρυτα, γινόταν εκ του ασφαλούς κι όπως θυμάται η δωδεκάχρονη τότε, Ευσταθία Τζούδα, «Οι αντάρτες δεν έμειναν πολύ καιρό στην πόλη. Επέστρεψαν και πάλι στα βουνά, απ’ όπου κατέβαιναν για να προμηθευτούν τρόφιμα. Συχνά έψαχναν το μαγαζί μας και έπαιρναν μαζί τους πετσέτες, παλτά, ακόμη και χρήματα». Κοινώς, δηλαδή, λήστευαν και πλιατσικολογούσαν με πρόσχημα τον «αγώνα» τους.
Οι αντάρτες όμως δεν αποσύρθηκαν από την πόλη προτού το ΕΑΜ οργανώσει κι εδώ τις γνωστές δομές της ισχύος του. Ιδρύθηκε ένα στρατιωτικό δικαστήριο υπό την προεδρία του δικηγόρου Καμπέρου, με τη συμμετοχή του βοσκού Ανδρέα Τζαβέλα, του χασάπη Δαρμογιάννη και του γραμματέα του ειρηνοδικείου Θεοδωρακόπουλου. Ο γανωματής Νικολάου ανέλαβε τον ρόλο του εισαγγελέα. «Το δικαστήριο έβγαλε με τη σύνθεση αυτή», αναφέρει ο αυτόπτης μάρτυρας Παπαβασιλείου, «πολλές πολιτικές και καταδικαστικές αποφάσεις που, σύμφωνα με τις γνώσεις των εμπειρογνωμόνων αλλά και με την άποψη του ακροατηρίου, δεν εξυπηρετούσαν κανέναν πρακτικό σκοπό, ενώ αντιθέτως προκάλεσαν την οργή πολλών λόγω της κομμουνιστικής κατεύθυνσης των νέων ηγετών». Ταυτόχρονα δημιουργήθηκαν επιτροπές που θέλησαν να ασχοληθούν με οικονομικά, εκκλησιαστικά, εκπαιδευτικά ζητήματα και θέματα ασφαλείας. Δεν είχαν όμως την παραμικρή επιρροή, καθώς οι σχετικές αποφάσεις λαμβάνονταν αυθαίρετα από τους ηγέτες του ΕΑΜ, τον αγρονόμο Γ. Σμυρνιωτόπουλο και τον διευθυντή της διοίκησης Α. Κατσικόπουλο.
Όπως καταλαβαίνει ο αναγνώστης, πρόκειται για ένα από τα πάμπολλα λαϊκά δικαστήρια που έστησε το ΚΚΕ εκεί όπου θεωρούσε ότι είχε τον έλεγχο. «Δικαστήρια» που έστειλαν στον τάφο, όσους δεν είχαν προνοήσει να συνταχθούν με την κομμουνιστική ιδεολογία και πρακτική και τους σφράγισαν με το ανεξίτηλο στίγμα του «προδότη», του «γκεσταπίτη» και του «Γερμανοτσολιά». Όσο για το υπόβαθρο και το ποιοτική σύνθεση αυτών των «δικαστηρίων», είναι πράγματα που ο μέσος νοήμων άνθρωπος μπορεί να αντιληφθεί πολύ εύκολα.
Οι Γερμανοί από την άλλη, θέλοντας να διασφαλίσουν την περιφρούρηση στην ευρύτερη περιοχή Πάτρας-Καλαβρύτων-Τρυπιών, ανέλαβαν σε πρώτη φάση να κάνουν αναγνωριστική επιχείρηση και ανίχνευση του οδικού δικτύου μέχρι την περιοχή των Καλαβρύτων. Το καθήκον αυτό, είχε αναλάβει ένα στρατιωτικό σώμα 97 ατόμων από το 749 Σύνταγμα Καταδρομών, υπό τον λοχαγό Χανς Σόμπερ.
Κάπου εδώ αρχίζει η αντίστροφη μέτρηση για τους κατοίκους των Καλαβρύτων (κι όχι μόνο των Καλαβρύτων) …
Ανάγνωση ολόκληρου του θέματος »
Στο οροπέδιο του Δομοκού, στον νομό Φθιώτιδας, υπάρχει ένας σιδηροδρομικός σταθμός με το όνομα «Καλλιπεύκη». Το τοπίο εκεί άλλοτε ήταν πολύ όμορφο, «πνιγμένο» από πεύκα (εξ ου και η ονομασία του σταθμού). Σήμερα ο σταθμός δεν λειτουργεί, το δε τοπίο είναι φάντασμα του παρελθόντος και απογυμνωμένο από το φυσικό του κάλλος. Όταν λειτουργούσε, εξυπηρετούσε τα κοντινά χωριά, Άγιος Στέφανος (Νεζερός), Τρίλοφο (Κούρνοβο), Περιβόλι (Δερελί), Κορομηλιά κ.ά.
